Prawo budowlane nakłada na właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego obowiązek jego okresowej kontroli. Zakres tej kontroli oraz terminy jej przeprowadzenia określa art. 62 ustawy Prawo budowlane. Brak przeprowadzania obowiązkowych kontroli stanowi wykroczenie za które grozi kara grzywny.
Zgodnie z art. 62 ustawy:
„Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli:
1) okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego:
a) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu,
b) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska,
c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych);
2) okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów;
3) okresowej w zakresie, o którym mowa w pkt 1, co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada, w przypadku budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1000 m2; osoba dokonująca kontroli jest obowiązana bezzwłocznie pisemnie zawiadomić właściwy organ o przeprowadzonej kontroli;
4) bezpiecznego użytkowania obiektu każdorazowo w przypadku wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 61 pkt 2;
4a) w przypadku zgłoszenia przez osoby zamieszkujące lokal mieszkalny znajdujący się w obiekcie budowlanym o dokonaniu nieuzasadnionych względami technicznymi lub użytkowymi ingerencji lub naruszeń, powodujących, że nie są spełnione warunki określone w art. 5 ust 2. To jest wymogi ochrony środowiska oraz zakaz nadmiernego pogorszenia właściwości użytkowych i sprawności technicznej obiektu budowlanego. Tą kontrolę właściciel lub zarządca jest zobowiązany przeprowadzić w terminie trzech dni od otrzymania zgłoszenia.
Niezależnie od powyższych terminów kontrole obiektu budowlanego mogą być przeprowadzone na żądanie właściwego organu. Następuje to w razie stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu lub jego części, mogącego spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska.
Kontrole mogą przeprowadzać osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności. Ustawa określa kto może przeprowadzać kontrole instalacji i przewodów kominowych oraz budowli piętrzących.
Zgodnie z art. 62 ust.5 kontrole stanu technicznego instalacji elektrycznych, piorunochronnych i gazowych, mogą przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych i gazowych.
Z kolei kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych, powinny przeprowadzać:
1) osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim – w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych;
2) osoby posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności – w odniesieniu do przewodów kominowych, o których mowa w pkt 1, oraz do kominów przemysłowych, kominów wolno stojących oraz kominów lub przewodów kominowych, w których ciąg kominowy jest wymuszony pracą urządzeń mechanicznych.
Kontrolę stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących mogą przeprowadzać także upoważnieni pracownicy państwowej służby do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących.
Przeprowadzane kontrole dokumentowane są w książce obiektu budowlanego. Odpowiednie dokumenty, oceny i ekspertyzy należy dołączyć do tej książki. Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest zobowiązany udostępnić wszystkie te dane organom upoważnionym do kontroli utrzymania obiektów budowlanych we właściwym stanie technicznym oraz do kontroli przestrzegania przepisów obowiązujących w budownictwie.
