18 listopada 2015r. weszła w życie ustawa o rewitalizacji, która wprowadziła istotne zmiany dotyczące skutków naruszenia przepisów prawa przy sporządzania planu miejscowego lub studium, co stanowi stwierdzenie nieważności dotychczasowej uchwały. Zmianie uległ przepis art. 28 ust. 1 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Aktualnie, zgodnie z tym przepisem, należy rozróżnić istotne naruszenia przepisów prawa dotyczące sporządzania studium lub planu miejscowego od naruszeń nieistotnych.
„Istotne naruszenie trybu postępowania” przesłanką do stwierdzenia nieważności uchwały
Art. 28 stanowi, że istotne naruszenia zasad sporządzania studium lub planu miejscowego, istotne naruszenia trybu ich sporządzania, a także naruszenie właściwości organów w tym zakresie, stwierdzają nieważność uchwały rady gminy w całości lub części.
Poprzednio, to jest przed listopadem 2015, przesłanką stwierdzenia nieważności uchwały było jakiekolwiek naruszenie zasad sporządzania studium lub planu miejscowego, bez określenia charakteru tego naruszenia. Oznaczało to, że każde naruszenie zasad sporządzenia aktu planistycznego mogło stanowić podstawę do stwierdzenia jego nieważności. Obecnie (po listopadzie 2015) stwierdzenie nieważności jest możliwe tylko w przypadku istotnych naruszeń zasad sporządzenia aktu planistycznego.
W związku z tym aktualnie ważne stało się to, co rozumieć pod pojęciem istotnego naruszenia trybu postępowania. Przepisy prawne nie definiują tego pojęcia, stąd jego wyjaśnienia można szukać w orzecznictwie sądów administracyjnych. Orzecznictwo to podaje ogólne wskazówki interpretacyjne. W każdej indywidualanej sprawie ocena konkretnego naruszenia będzie należeć do sądu rozstrzygającego sprawę.
Ważne wskazówki
Jeżeli chodzi o orzecznictwo sądów administracyjnych, to ważne wskazówki znajdują się między innymi w następujących orzeczeniach:
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi (dalej WSA) z dnia 14 marca 2014r., II SA/Łd 1190/13, zgodnie z którym o istotnym naruszeniu prawa można mówić w razie uchybienia prowadzącego do takich skutków, które nie mogą być zaakceptowane w demokratycznym państwie prawnym, które wpływają na treść uchwały;
- Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Łódzkiego z dnia 25 marca 2014r., nr PNK-1.4131.142.2014, zgodnie z którym istotnie narusza prawo postanowienie uchwały dokonujące zmian przepisu, który już nie obowiązuje;
- Wyrok WSA w Krakowie z dnia 11 lutego 2014r., III SA/Kr 974/13, w którym stwierdzono, że do istotnych wad prawnych skutkujących nieważnością uchwał organu samorządu terytorialnego należy: naruszenie przepisów wyznaczających kompetencje do podejmowania uchwał, naruszenie podstawy prawnej podejmowania uchwał, przepisów prawa ustrojowego, przepisów prawa materialnego przez wadliwą ich wykładnię oraz przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał;
- Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 31 marca 2011r., III SA/Wr 30/11, zgodnie z którym istotnym naruszeniem prawa jest naruszenie dotyczące przepisów o właściwości, podjęcie aktu bez podstawy prawnej, czy wadliwe zastosowanie normy prawnej będącej podstawą prawną podjęcia aktu;
- Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 14 maja 2014r., II SA/Wr 529/13, zgodnie z którym istotnym naruszeniem procedury planu miejscowego jest zaniechanie wystąpienia do burmistrza sąsiedniej gminy z zawiadomieniem o przystąpieniu do sporządzenia projektu planu miejscowego oraz o opinię do projektu planu;
- Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 29 sierpnia 2006r., II SA/Wr 415/05, zgodnie z którym istotnym naruszeniem trybu naruszenia planu jest takie naruszenie, które prowadzi w konsekwencji do sytuacji, w których przyjęte ustalenia planistyczne są odmienne od tych, które zostałyby podjęte, gdyby nie naruszono trybu sporządzania aktu planistycznego.
Tak jak wskazano wyżej, każde naruszenie musi być oceniane indywidualnie. Wskazówką przy określeniu charakteru naruszenia powinno być to, że celem przepisów regulujących tryb sporządzenia MPZP jest zagwarantowanie praw podmiotów, których plan dotyczy.
Istotne naruszenie zasad sporządzenia aktu planistycznego przesłanką do stwierdzenia nieważności uchwały
Stwierdzenie nieważności uchwały następuje wtedy, gdy istotne naruszenie dotyczy zasad sporządzenia aktu planistycznego. Należy wyjaśnić więc także to pojęcie. W orzecznictwie przyjmuje się, że zasady sporządzania dotyczą kwestii merytorycznych, związanych ze sporządzeniem aktu planistycznego, a więc zawartości planu. Chodzi więc o część tekstową i graficzną i załączniki do planu. Przez zasady sporządzania rozumie się również standardy dotyczące dokumentacji planistycznej.
Odnoście planu miejscowego to jego zawartość określają artykuły: 13 ust.1, 17 pkt.1 i art. 20 ust.1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ustalenia planu, a więc jego przedmiot, określają z kolei art. 15 ust. 2 i 3 wyżej wymienionej ustawy. Natomiast standardy dokumentacji planistycznej określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Należy zatem uznać, że naruszenie wyżej powołanych przepisów ma charakter naruszeń dotyczących zasad sporządzania aktu planistycznego.
Organ uchwalający plan miejscowy lub studium nie może wykraczać poza granice przysługujących mu kompetencji. Ponadto przyjmuje się, że miejscowy plan powinien zawierać jasne i zrozumiałe regulacje tak, aby jednoznacznie wiadomo było, kto i w jakich okolicznościach powinien postąpić. Niedopuszczalne jest używanie pojęć stwarzających „luz interpretacyjny”.
Stwierdzenie nieważności uchwały rady gminy
Podstawy do stwierdzenia nieważności uchwały zachodzą również w innym wypadku. Uchwała w sprawie planu powinna być bowiem kompletna. Oznacza to, że powinna ona regulować wszystkie sprawy, które zgodnie z ustawą powinny się w niej znaleźć. Brak unormowania przez radę gminy wszystkich koniecznych elementów w planie miejscowym stanowi istotne naruszenie przepisów.
Przykładowo podstawą do nieważności może być pominięcie określenia stawek procentowych, na podstawie których ustala się opłatę z tytułu wzrostu wartości nieruchomości. Istotnym naruszeniem jest również brak ustalenia granic obszaru objętego zmianą planu na załączniku graficznym (wyrok WSA w Krakowie z dnia 24 lutego 2009r., II SA/Kr 1270/08).
Ważne jest zachowanie trybu sporządzania planu miejscowego
W orzecznictwie sądowym powszechnie przyjmuje się również, że bardzo ważne jest zachowanie trybu sporządzania planu, określonego w art. 17 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Chodzi o to, że muszą być zachowane sekwencje czynności przewidzianych w tym przepisie. Za istotne naruszenie trybu postępowania rozumie się naruszenie, które prowadzi do sytuacji, w której przyjęte ustalenia planistyczne są odmienne od tych, które zostałyby podjęte, gdyby nie naruszono trybu sporządzania aktu planistycznego.
Szczególnie ważne są naruszenia dotyczące uwag wnoszonych do projektu planu lub studium. Jako przykład takiego naruszenia można przytoczyć sytuację, gdy uwzględniona uwaga, bądź wniosek do planu miejscowego, nie znajduje następnie odzwierciedlenia w uchwalonym planie.
Podsumowanie
Podmioty uprawnione mogą domagać się stwierdzenia nieważności planu miejscowego lub studium (aktów planistycznych). Może nastąpić to wówczas, gdy wystąpiło istotne naruszenie dotyczące zasad sporządzenia aktu planistycznego. Przepisy prawne nie definiują co oznacza istotne naruszenie. Podpowiedzi w tym zakresie udziela orzecznictwo sadów administracyjnych. Każda sprawa musi być oceniana indywidualnie w toku sprawy sądowej.
Jesteśmy zespołem prawników specjalizujących się w prawie budowlanym. Oferujemy kompleksowe doradztwo i reprezentację prawną w sprawach związanych z budową, remontem, umowami i sporami. Skontaktuj się z nami, aby skonsultować swoje problemy prawne i uzyskać profesjonalne wsparcie w tej dziedzinie.
