Z zamówieniami publicznymi branża budowlana spotyka się często. Często niezbyt jasne przepisy budzą jednak wątpliwości, z którymi jako przedsiębiorca na pewno nie raz się spotkałeś. Postaramy się przedstawić najważniejsze zagadnienia dotyczące przede wszystkim przetargów oraz zmian, jakie mają wkrótce nastąpić.
Czym są zamówienie publiczne?
Zamówienie publiczne przepisy Prawa zamówień publicznych definiują jako odpłatną umowę, która zostaje zawarta między podmiotem publicznym i wykonawcą. Jej przedmiotem mogą być usługi, dostawy, roboty budowlane. Musisz wiedzieć, że prawodawca szczegółowo określił wymogi, jakie te zamówienia muszą spełniać. Dotyczą one zarówno procesu wyłonienia wykonawcy, jak i zawierania z nim umowy.
Najważniejsze zasady prawa zamówień publicznych
Regulacje dotyczące wszelkich zamówień w sferze publicznej są oparte na kilku istotnych zasadach. Dzięki temu wiesz, jakie przysługują Ci prawa oraz jakie warunki musisz spełniać. Krótką charakterystykę poszczególnych zasad znajdziesz poniżej.
Zasada uczciwej konkurencji i równości
Ta wyjątkowo istotna zasada obliguje do zachowania uczciwej rywalizacji podczas całego procesu postępowania. Oznacza, że zamawiający musi dopuścić do zamówienia wszystkich wykonawców, którzy mogą je wykonać. Zamawiający musi traktować tak samo wszystkie firmy, które uczestniczą w postępowaniu.
Zasada obiektywizmu i bezstronności
Zachowanie bezstronności i obiektywizmu oznacza, że w postępowaniu nie mogą uczestniczyć osoby, które są w jakiś sposób powiązane z wykonawcą lub których uczestnictwo może spowodować jakikolwiek, nawet przypuszczalny konflikt interesów. Musi być zachowana pełna bezstronność i obiektywizm oceny ofert i wykonawców.
Zasada jawności
Zgodnie z tą zasadą wszelkie informacje i dokumenty z przebiegu postępowania powinny być powszechnie dostępne. Jawne muszą być też wszystkie czynności. Celem tej zasady jest zapewnienie uczestnikom jednakowych możliwości dostępu do niezbędnych danych.
Zasada prymatu trybów przetargowych
Uwzględniając tę zasadę, należy zawsze stosować tryby, które są wyszczególnione w ustawie, czyli tryb przetargu nieograniczonego i ograniczonego, o ile nie ma szczególnych okoliczności. Ich zastosowanie daje gwarancję konkurencyjności.
Od ogłoszenia do udzielenia zamówienia publicznego. Możliwość odwołania
Procedurę przetargową rozpoczyna ogłoszenie przetargu. Prawo szczegółowo określa, gdzie i kiedy powinno ono być zamieszczone. Obowiązkowo musi się znaleźć na tablicy ogłoszeń i stronie internetowej zamawiającego oraz w zależności od wartości zamówienia m.in. w Biuletynie Zamówień Publicznych czy Dzienniku Urzędowym UE. Nie bez znaczenia pozostaje też kwestia możliwości odwołania, do której przejdziemy w dalszej części artykułu.
W ogłoszeniu zamawiający musi opisać wiele istotnych zagadnień, m.in. przedmiot zamówienia, warunki udziału w przetargu czy kryteria oceny. Bardzo ważnym elementem jest też specyfikacja istotnych warunków zamówienia, czyli SIWZ. W tym dokumencie zawarte są wszystkie najważniejsze elementy, które pozwolą oferentowi stwierdzić, czy może wziąć udział w przetargu oraz właściwie się do niego przygotować.
Niezbędne zapytania i wyjaśnienia
Oferenci zwykle mają sporo zapytań odnośnie zamówienia, dlatego ustawodawca przewidział terminy na ich zgłaszanie oraz na odpowiedzi, których musi udzielić zamawiający. Zapytania i odpowiedzi na nie powinni dostać wszyscy wykonawcy, którzy chcą wziąć udział w przetargu.
Składanie ofert i wpłata wadium
Kolejnym krokiem, jaki musisz wykonać jako oferent, jest złożenie oferty i wpłata wadium, o ile jest ono przewidziane. Ofertę składa się w formie pisemnej, w sposób zgodny z instrukcją zamawiającego. Musisz pamiętać, że ofertę i wpłatę należy złożyć w terminie podanym przez zamawiającego.
W zamówieniach o większej wartości zamawiający zwykle żąda wniesienia wadium. Są to pieniądze, które zabezpieczają ofertę. Wcześniejsze wycofanie się oferenta czy odmowa podpisania umowy skutkuje zatrzymaniem wadium przez zamawiającego.
Otwarcie ofert
Otwarcie ofert następuje zwykle w dniu, w którym mija termin ich składania. Ta czynność jest jawna. Zostają odczytane nazwy firm, ich adresy oraz podstawowe dane oferty, czyli cena, terminy, gwarancja.
Po otwarciu ofert do pracy przystępuje komisja, która kwalifikuje wykonawców, bada poszczególne oferty oraz je ocenia. Następnie wybiera spośród nich najlepszą ofertę.
Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia
Po wyborze najlepszej oferty komisja powinna niezwłocznie zawiadomić wszystkich wykonawców, którzy składali oferty. Odpowiednią informację umieszcza się także na tablicy ogłoszeń i na stronie internetowej.
Może też wystąpić sytuacja, gdy żadna oferta nie zostanie wybrana. Wówczas unieważnia się postępowanie.
Odwołania
W kontekście zamówień publicznych ustawodawca przewidział także możliwość odwołania. Jeśli nie zgadzasz się z wynikiem postępowania przetargowego i możesz wykazać, że postępowanie narusza przepisy, a Ty poniosłeś lub możesz ponieść w związku z tym szkodę, masz prawo do wzniesienia odwołania. Ważne jest, aby wykazać, że posiadasz interes prawny. Pamiętaj też o terminach, w których możesz złożyć odwołanie.
Zamówienia publiczne a roboty dodatkowe
Przy zamówieniach publicznych roboty dodatkowe zdarzają się dość często, zwłaszcza w branży budowlanej. Są to prace, które nie zostały ujęte w zamówieniu, ale są niezbędne do ukończenia projektu. Dodatkowe prace nie mogły być wcześniej ujęte, ponieważ ich konieczność wystąpiła nieprzewidzianie. Ta nieprzewidywalność powinna być obiektywna i niezależna od zamawiającego i wykonawcy, czyli nie można jej było przewidzieć mimo zachowania należytej staranności na etapie projektowania i wykonawstwa.
Wykazanie, że roboty dodatkowe są niezbędne, wcale nie jest proste. Warto zwrócić się w tym zakresie do naszej kancelarii, która ma doświadczenie w takich przypadkach.
Nowe prawo zamówień publicznych
Nowe prawo zamówień publicznych wchodzi w życie od 1 stycznia 2021 roku. Zmiany będą duże i dotkną wszystkich rodzajów zamówień. Ustawodawca twierdzi, że nowe przepisy są skierowane przede wszystkim na potrzeby firm.
Co zyska wykonawca?
Po nowelizacji wzmocniona zostanie pozycja i ochrona praw wykonawcy i podwykonawcy. Obowiązkowe staną się częściowe płatności i zaliczki, a to zdecydowanie może poprawić płynność finansową wykonawców. Umowy z podwykonawcami mają być tak samo korzystne, jak te z wykonawcami. Ponadto:
• zwiększony ma być też udział firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw w przetargach,
• wprowadzony zostanie katalog klauzul niedozwolonych, co sprawi, że pozycje stron będą bardziej zrównoważone,
• uproszczone mają być procedury dla zamówień poniżej progów unijnych. Postępowania będą mogły być prowadzone w formie cyfrowej.
Zmiany dla zamawiającego
Jedną z najważniejszych zmian jest wprowadzenie zasady efektywności. Oznacza to, że zamówienie ma być tak skonstruowane, aby otrzymany produkt był jak najlepszej jakości, a jego cena konkurencyjna. Ma to spowodować odchodzenie od ceny jako najważniejszego kryterium, a zastąpienie jej jakością.
W przepisach pojawi się też możliwość ugodowego załatwiania sporów między zamawiającym a wykonawcą. Będą także nowe zasady kontroli zamówień publicznych.
Prawo zamówień publicznych już niedługo mocno się zmieni. Oczywiście jego podstawowe zasady dalej będą ważne. Już dziś powinieneś jednak zapoznać się dokładnie z nowymi przepisami, aby nie zostać zaskoczonym. Wszelkie niejasności i wątpliwości pomoże Ci rozwiać nasza kancelaria.
