Pozwolenie na wiatę przyścienną może okazać się potrzebne, gdy planuje się inwestycję zarówno w sąsiedztwie magazynu lub warsztatu, jak i domu. Wiaty dla przedsiębiorstw są wykonane z prostych i funkcjonalnych elementów, jednak te wznoszone przy domach przybierają formy nasuwające na myśl nie tyle miejsce postojowe, co zgrabny ganek lub altanę. By budowa każdego ich rodzaju była zgodna z prawem, spójrzmy na regulacje Prawa budowlanego, zwłaszcza że ich obszerność sprawia, że są dość trudne do zrozumienia.
Budowa wiaty przyściennej: pozwolenie czy zgłoszenie?
Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 14 Prawa budowlanego, w przypadku zamiaru wzniesienia wolno stojącej wiaty przyściennej, pozwolenie na budowę może być zbędne. Wystarczy jedynie zgłoszenie, o którym mowa w art. 30, będące mniej restrykcyjną formą kontroli prewencyjnej. Aby takie formalności były wystarczające, konieczne jest spełnienie jeszcze przesłanek, wskazanych wyraźnie w art. 29. Pierwsza z nich to wolno stojąca konstrukcja wiaty. Kolejna przesłanka to powierzchnia zabudowy nieprzekraczająca 35 m2, trzecia zaś – to wymóg, by na każde 500 m2 powierzchni działki liczba wiat lub innych obiektów wskazanych w art. 29 ust. 1 pkt 14 nie przekraczała dwóch. Prawo budowlane nie przewiduje ograniczeń co do powierzchni działki, poprzestając na tzw. wskaźniku zagęszczenia obiektów budowlanych. Z górnej granicy dwóch obiektów na każde 500 m2 gruntu wynika, że minimalna powierzchnia działki to 500 m2. Tym samym, jeśli masz do dyspozycji działkę o mniejszej powierzchni, możesz zgłosić jedną wolno stojącą wiatę lub inny obiekt wskazany w art. 29 ust. 1 pkt 14. Warto pamiętać, że do 26 września 2005 r. przepisy budowlane expressis verbis stanowiły, że powierzchnia działki musiała wynosić przynajmniej 500 m2 (zob. wykładnię w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 16 września 2008 r., II SA/Op 228/08). Budowa w oparciu o zgłoszenie jest dozwolona niezależnie od tego, czy nowe budynki będą pierwszymi na niezabudowanej dotychczas działce, czy będą towarzyszyć istniejącym już obiektom (zob. w perspektywie art. 7 Konstytucji wyr. NSA z 14 października 2010 r., II OSK 1605/09).
Przed sądem administracyjnym
Wobec scharakteryzowanego wyżej brzmienia przepisów Prawa Budowlanego procedura wydaje się prosta. Należy jednak przypomnieć, że ustawa wymaga, by garaże i wiaty wskazane w art. 29 były obiektami wolno stojącymi. Słownik języka polskiego PWN wskazuje, że budynek wolno stojący to taki, który nie styka się z innymi budynkami. Takie rozumienie słów „wolno stojący” pojawia się w niektórych orzeczeniach sądów administracyjnych, uznających że chodzi wyłącznie o budynki, które żadną ścianą nie przylegają do siebie (wyr. WSA we Wrocławiu z 2 grudnia 2015 r., II SA/Wr 659/15), albo o budynki, których elementy nie przylegają do sąsiednich budynków (wyr. WSA w Gdańsku z 14 stycznia 2015 r., II SA/Gd 613/14). Ponieważ wiaty mogą nie posiadać żadnej ściany, więc czasami zachodzi trudność w kwalifikacji czy ma ona charakter wolnostojący czy też nie. O problemie tym wypowiedział się m.in. WSA w Gliwicach w wyroku z 27 marca 2014 r., II SA/Gl 1538/13. Sąd ten stwierdził, że wolno stojąca wiata to obiekt niepowiązany konstrukcyjnie z innymi obiektami, czyli o samodzielnej i suwerennej konstrukcji.
W wypowiedziach doktryny wskazuje się, że określenie „wolno stojący” oznacza samodzielność i tzw. suwerenność konstrukcji obiektu, a zatem jego fizyczne oddzielenie („stanie wolno”) od innych obiektów budowlanych. Czy do tego „fizycznego oddzielenia konieczne jest niestykanie się ścianami lub nieprzyleganie elementów konstrukcyjnych budynków? Bardziej przekonujące jest stanowisko, że budynek wolno stojący to taki, który nie jest połączony z innymi budowlami przede wszystkim w tym sensie, że „stoi o własnych siłach”, nie korzysta w swej konstrukcji z żadnych elementów innego obiektu budowlanego. Podobnie wypowiada się Naczelny Sąd Administracyjny, wskazując, że budynek wolno stojący to taki, który jest samodzielny z punktu widzenia technicznego, użytkowego i funkcjonalnego, ujętych łącznie (np. wyr. z 10 lipca 2013 r., II OSK 614/12). Chcemy również zaznaczyć, że kwestia wolno stojącego charakteru budynku nie ma żadnego związku ze statusem prawnym gruntu, na którym on się znajduje (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 26 listopada 2010 r., II SA/Po 637/10).
Co powinno zawierać zgłoszenie mające na celu uzyskanie pozwolenia na wiatę przyścienną?
Jak wspominaliśmy nieco wyżej, instytucję zgłaszania budowy bądź robót budowlanych reguluje art. 30 Prawa budowalnego, który w ust. 2a wskazuje również informacje o inwestycji, które należy zawrzeć w zgłoszeniu, które ma na celu uzyskanie pozwolenia na wiatę przyścienną. Zgodnie z nim zgłaszający powinien określić przede wszystkim rodzaj i zakres robót oraz sposób i termin ich wykonania. Oprócz tego niezbędne jest dołączenie dowodu dysponowania nieruchomością, na której znajduje się działka na cele budowlane (zob. art. 3 pkt 11 oraz 32 ust. 4 pkt 2 Pr. bud.). Dołączenie szkiców i rysunków nie zawsze będzie konieczne, gdyż ustawodawca użył określenia „w zależności od potrzeb”. Takie zredagowanie przepisu ma prowadzić do uniknięcia zbędnego formalizmu i mnożenia załączników. Oprócz tego swobodę administracji ogranicza wymóg odwołania się przy dokonywaniu oceny do wiedzy technicznej, czy rzeczywiście występuje potrzeba dołączenia rysunków. Rysunki nie muszą być sporządzone przez osobę legitymującą się uprawnieniami budowlanymi. W ustawie celowo użyto słów „rysunki” i „szkice”, by w ten sposób wykluczyć obowiązek przedstawiania projektu budowlanego lub innych opinii technicznych, przygotowanych przez posiadającego uprawnienia projektanta. Odmienna interpretacja prowadziłaby do udaremnienia celu wprowadzenia od Prawa budowlanego instytucji zgłoszenia, którym jest zniesienie zbędnych formalności i kosztów.
Uzupełnienie zgłoszenia
Jeżeli wnioskodawca nie spełni obowiązków, które nakłada nań art. 30 Prawa budowlanego, organ wydaje postanowienie, w którym wzywa go do uzupełnienia zgłoszenia we wskazanym terminie. Jeśli braki nie zostaną uzupełnione, organ administracji architektoniczno-budowlanej wnosi sprzeciw (art. 30 ust. 5c Pr. bud.). Nie jest skuteczne wydanie postanowienia, w którym organ wzywa do uzupełnienia braków, podczas gdy w rzeczywistości braki te nie występują. W takiej sytuacji termin do wydania sprzeciwu nie przestaje biec, zaś decyzja o sprzeciwie będzie wydana po terminie (wyr. NSA z 20 kwietnia 2011 r., II OSK 730/10). Inna wykładnia prowadziłaby do pozwolenia na przedłużanie terminów ustawowych przez organy administracji według własnego uznania.
Zgłoszenie powinno być dokonane przed terminem planowanego rozpoczęcia robót. Organ administracji może wnieść w drodze decyzji administracyjnej swój sprzeciw. Ma na to 21 dni od dnia doręczenia zgłoszenia (art. 30 ust. 5 Pr. bud.). Gdy ten termin minie, można przystąpić do prac budowlanych. Ułatwieniem dla planujących budowę jest możliwość wydania z urzędu (zatem tym bardziej na wniosek zainteresowanego) przed upływem 21 dni na wniesienie sprzeciwu zaświadczenia o braku przesłanek do wniesienia sprzeciwu (art. 30 ust. 5aa Pr. bud). Za dzień wniesienia sprzeciwu uznaje się dzień nadania decyzji w placówce pocztowej operatora pocztowego. Termin do wniesienia sprzeciwu ma charakter materialny. Oznacza to, że jego bezskuteczny upływ powoduje wygaśnięcie uprawnienia organu do wykonania tej czynności (vide: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 9 kwietnia 2018 r., II SA/Kr 244/18).
Budowa wiaty przyściennej bez pozwolenia i bez zgłoszenia
Warto zauważyć, że gdy inwestor wznosi wiatę przyścienną, pozwolenie na budowę, a nawet zgłoszenie, może okazać się zbędne. Dzieje się tak, gdyż art. 29 ust 2 pkt 2 Prawa budowlanego przewiduje, że nie wymaga ani pozwolenia na budowę, ani dokonania zgłoszenia przystąpienie do budowy wiaty, której powierzchnia zabudowy nie przekracza 50 m2, usytuowanej na działce z budynkiem mieszkalnym albo przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe. Budynek ów może być jednorodzinny lub wielorodzinny, zaś przeznaczenie działki pod budownictwo mieszkaniowe powinno wynikać z decyzji o warunkach zabudowy albo obowiązującego na danym obszarze planu zagospodarowania przestrzennego. Przepis wymaga również, by łączna liczba takich wiat na całej działce nie przekroczyła dwóch na każde 1000 m2 jej powierzchni. Należy zwrócić uwagę, że – odmiennie niż regulacja, o której pisano wyżej – przepis nie zastrzega, że wiata powinna być wolno stojąca. Możliwe więc jest rozwiązanie, że – bez żadnych formalności budowlanych – postawiona będzie wiata przy ścianie istniejącego budynku. Każdą inwestycje należy jednak rozważać indywidualnie. Może bowiem być tak, że realizacja wiaty przy istniejącym budynku, oznaczać będzie równocześnie przebudowę tego istniejącego obiektu (np.: gdy dach wiaty będzie mocowany do ściany domu).
Brak zgłoszenia nie równa się pełnej dowolności
Oczywiście, należy pamiętać o tym, że zmniejszona kontrola inwestycji wskazanych w art. 29 Prawa budowlanego nie oznacza, że zniesieniu ulegają pozostałe wymogi prawne, a zwłaszcza przepisy techniczno-budowlane. Inwestor także w takim wypadku jest więc zobowiązany przestrzegać wszelkich norm dotyczących odległości, materiałów budowlanych itp..
Na koniec należy podkreślić, że artykuł 29 Prawa budowlanego ma charakter wyjątku od generalnej zasady obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę przed rozpoczęciem prac budowlanych (art. 28 Pr. bud.). Wobec tego, nie można go interpretować rozszerzająco ani stosować przez analogię. Równocześnie nie można wprowadzać interpretacji zawężającej, prowadzącej do ograniczenia prawa do zabudowy oraz wysłowionej w art. 4 Prawa budowlanego zasady wolności budowlanej.
Jesteśmy kancelarią prawną z doświadczonym radcą prawnym specjalizującym się w prawie budowlanym. Oferujemy usługi konsultacji, które pomogą Ci zrozumieć i przestrzegać przepisów prawnych dotyczących budownictwa. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać profesjonalne wsparcie.
