Przyłącze wody można określić jako inwestycję o strategicznym charakterze. Nie powinno zatem zaskakiwać, że dotyczące go przepisy są szczegółowe. Ich ratio legis jest zapewnienie odpowiedniej jakości dostaw wody i odbioru ścieków oraz ochrona odbiorców przed praktykami monopolistycznymi przedsiębiorstw wodociągowych.
Przyłącze wody do domu jednorodzinnego lub działki budowlanej – wprowadzenie
Dla wykonania przyłącza wody do działki budowlanej lub do domu jednorodzinnego znaczenie ma zarówno dobrze sporządzony projekt, jak i zachowanie wymogów ustawowych. Dotyczy to nawet ogrodowych przyłączy. Doświadczenie wskazuje, że kwestie prawne nieraz mają największe znaczenie, zarówno przy inwestycjach dużych rozmiarów, jak i mniejszych budowach.
W świetle prawa
Przyłącze wodociągowe to odcinek przewodu (rury), który łączy sieć wodociągową ze znajdującą się na nieruchomości odbiorcy wewnętrzną instalacją wodociągową. Elementem przyłącza jest także zawór znajdujący się za głównym wodomierzem (art. 2, pkt 6 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków, dalej cytowane tylko numery artykułów). By wyeliminować wątpliwości interpretacyjne, ustawodawca przewidział także definicję przyłącza kanalizacyjnego (art. 2 pkt. 5). Zgodnie z nią, przyłącze kanalizacyjne to odcinek przewodu, który łączy znajdującą się w nieruchomości odbiorcy wewnętrzną instalację kanalizacyjną z siecią. Przyłącze rozpoczyna się za pierwszą studzienką od strony budynku odbiorcy, a jeżeli studzienki brak, od granicy nieruchomości (art. 2 pkt. 5). Każde przyłącze zapewnia dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Wyjaśnijmy zatem, że w świetle prawa sieć to przewody wodociągowe albo kanalizacyjne razem z uzbrojeniem oraz urządzeniami dostarczającymi wodę albo odprowadzającymi ścieki (art. 2 pkt. 7). Poszczególne urządzenia wchodzą w skład sieci, o ile są w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego (ibidem).
Kto może być odbiorcą usług?
Ustawa bardzo szeroko określa pojęcie „odbiorcy usług”. Zgodnie z art. 2 pkt 3, jest nim każdy, kto korzysta z usług zbiorowego zaopatrywania w wodę i odprowadzania ścieków w oparciu o zawartą na piśmie umowę z przedsiębiorstwem obsługującym wodociągi i kanalizację (art. 2 pkt 3). Słowo „każdy” wskazuje, że chodzi tu zarówno o osoby fizyczne, np. inwestora wznoszącego budynek usługowy, jak i o inne podmioty, np. spółkę z o.o. budującą mieszkania na wynajem.
Warunki przyłączenia i odbiór przyłącza wody
Dla realizacji przyłączy wody do działki budowlanej oraz do domów jednorodzinnych szczególne znaczenie praktyczne mają tzw. warunki przyłączenia do sieci (art. 19a). Są one wydawane na podstawie będącego aktem prawa miejscowego regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków (art. 19). Warunki powinny określać m.in. miejsce i sposób podłączenia instalacji odbiorcy, wymogi dokumentacji technicznej przyłącza oraz warunki jego eksploatacji.
Gwarancje dostępu do wody
Przedsiębiorstwo wodociągowe wydaje warunki na złożony na piśmie wniosek osoby, która ubiega się o przyłączenie (art. 19a ust. 1). Warunki są ważne przez dwa lata od dnia, w którym je wydano (art. 19a ust. 7). Podkreślmy, że przedsiębiorstwo ma obowiązek podłączenia nieruchomości do sieci, jeśli spełnione są warunki przyłączenia przewidziane we wspomnianym regulaminie, a przy tym świadczenie usług jest technicznie możliwe (art. 15 ust. 4). Przypomniał o tym Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 IV 2020 r., II OSK 2119/19.
Przepisy budowlane
Budowa przyłączy w zasadzie wymaga zgłoszenia (art. 29 ust. 1, pkt. 23 Pr. Bud.). Można jednak skorzystać z szybszej i tańszej procedury, z art. 29a ust. 1 i 2 Pr. Bud. W takim wypadku inwestor powinien zlecić geodecie wykonanie planu sytuacyjnego, który uwzględnia warunki. Osoba ubiegająca się o przyłączenie staje się upoważniona do wykonania przyłącza zgodnie z tym planem (art. 19a ust. 6). Przyłącza można budować również w oparciu o pozwolenie na budowę, o ile jest to sprzężone z budową domu czy innego obiektu. Art. 33 Pr. Bud. pozwala inwestorowi na objęcie wnioskiem całości zamierzenia budowlanego, a zatem także budynku z przyłączami. W takiej sytuacji całość zamierzenia będzie zawarta w projekcie architektonicznym, zatwierdzanym przez administrację budowlaną (art. 34 ust. 4 Pr. Bud.).
Ochrona słabszej strony
Zakład wodociągowy ma obowiązek odbioru przyłącza, które wykonano zgodnie z warunkami (art. 19a ust. 8). Duże znaczenie praktyczne ma zakaz uzależniania odbioru od uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia robót budowlanych w sytuacji, gdy nie wymaga tego Prawo budowlane (art. 19a ust. 9). Ani za wydanie warunków, ani za odbiór przyłącza nie wolno pobierać opłat (art. 19a ust. 10). Pamiętaj jednak, że budowę przyłączy i studni wodomierzowej oraz pomieszczenia do lokalizacji urządzenia pomiarowego i wodomierza głównego realizuje na własny koszt przyszły odbiorca (art. 15 ust. 2).
Niezbędny kontrakt
Prawną podstawą dostarczania wody i odprowadzania ścieków jest umowa na piśmie zawarta przez przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne i odbiorcę (art. 6 ust. 1). Chociaż mamy do czynienia z umową cywilnoprawną, przedsiębiorstwo nie dysponuje pełną swobodą. Ustawodawca nakłada nań obowiązek zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę albo odprowadzanie ścieków z tym, czyja nieruchomość została przyłączona do sieci i kto złożył wniosek o zawarcie umowy (art. 6 ust. 2). Nasuwa się tu na myśl postępowanie administracyjne, w którym organ nie może decydować według swego uznania.
Nie tylko właściciel
Na zakończenie wskażmy, że umowa zwykle jest zawierana z właścicielem nieruchomości, na której znajduje się instalacja. Pojęcie „właściciela” trzeba rozumieć szeroko, obejmuje ono również posiadacza samoistnego oraz użytkownika wieczystego (art. 2 pkt 17). Umowę może podpisać również osoba, która dysponuje innym tytułem prawnym pozwalającym na korzystanie z nieruchomości (art. 6 ust. 4). Stroną umowy o dostawę wody może być nawet ten, kto jedynie korzysta z nieruchomości mającej nieuregulowany stan prawny (ibidem).
