W artykule „Przesłanki wznowienia postępowania administracyjnego w sprawie budowlanej” wskazano wszystkie podstawy skargi o wznowienie. W sprawach budowlanych może mieć zastosowanie każda z wymienionych podstaw. W praktyce jednak najczęściej wznowienie postępowania oparte jest na trzech, czterech podstawach. Spośród nich jedną z najczęstszych jest podstawa braku czynnego udziału strony w postępowaniu omówiona poniżej.
Zgodnie z art. 145 §1 punkt 4 k.p.a. podstawą wznowienia postępowania jest brak udziału strony w postępowaniu administracyjnym. Ten przepis stanowi gwarancję dla ogólnej zasady postępowania administracyjnego czyli zasadę czynnego udziału strony. Skarga o wznowienie na tej podstawie może być oparta w razie wystąpienia trzech okoliczności:
- „brak udziału strony w postępowaniu;
- brak winy strony w tym, że nie brała udziału w postępowaniu;
- wystąpienie związku przyczynowego pomiędzy brakiem udziału strony a brakiem winy strony w tym, że nie brała udziału w postępowaniu.”
Brak udziału strony w postępowaniu administracyjnym
Brak udziału strony w postępowaniu może odnosić się do czynności postępowania wyjaśniającego, jak i do czynności decyzyjnych. Przykładem tych ostatnich może być brak doręczenia stronie decyzji. Omawiana podstawa może się odnosić do któregokolwiek stadium postępowania: w I-ej lub II-ej instancji, w postępowaniu nadzwyczajnym, itd.
Należy przy tym podkreślić, że równoznaczne z pominięciem strony jest pominięcie jej pełnomocnika w postępowaniu administracyjnym. Bez znaczenia pozostaje fakt, że strona brała udział w postępowaniu jeżeli nie mogła ona korzystać z pomocy swego pełnomocnika (tak na przykład NSA w wyroku z 4 kwietnia 1996 SA/Sz 1969/95).
Brak udziału strony (lub jej pełnomocnika) może odnosić się do postępowania głównego jak i tak zwanego postępowania incydentalnego. Postępowanie incydentalne to np. badanie właściwości organu, wyłączenie pracownika lub organu, zaciągnięcie stanowiska innego organu na podstawie art. 106 k.p.a. Skoro stronie przysługuje prawo do wzięcia udziału w całym postępowaniu administracyjnym to dotyczy to również postępowań incydentalnych.
Brak udziału w postępowaniu nie z winy strony
Jak wskazano wyżej podstawa wznowienia wymieniona w art. 145§1 pkt. 4 k.p.a. występuje tylko wówczas gdy brak uczestnictwa jest niezawiniony przez stronę.
Kodeks postępowania administracyjnego nie zawiera definicji winy. Należy więc przyjąć, że omawiana podstawa wznowienia zachodzi wtedy gdy stronie nie można postawić zarzutu za nieuczestniczenie w postępowaniu. Przykładami niezawinionych sytuacji braku udziału strony jest np. brak zawiadomienia o wszczęciu postępowania, brak ustalenia, że dany podmiot jest stroną, wysłanie zawiadomienia na niewłaściwy adres, brak udziału strony z powodu przeszkód nie do przezwyciężenia (zdarzenia losowe, klęski żywiołowe).
Strona składając skargę o wznowienie musi wykazać brak swojej winy. Nie wystarczy samo uprawdopodobnienie braku winy, konieczne jest udowodnienie czyli wykazanie w sposób nie budzący wątpliwości (udowodnienie jest mocniejsze od uprawdopodobnienia).
Związek przyczynowy miedzy brakiem winy strony a brakiem jej udziału
Kodeks postępowania administracyjnego nie zawiera definicji związku przyczynowego. W związku z tym należy przyjąć normalne zwyczajowe znaczenie tego pojęcia. Oznacza to, że między brakiem winy strony a brakiem jej udziału w postępowaniu musi zachodzić zwykły związek logicznych zdarzeń. Strona we wniosku o wznowienie musi więc wskazać, że nie brała udziału w postępowaniu bez swojej winy.
