Zgodnie z art. 32 ust.1 ustawy Prawo budowlane wydanie pozwolenia na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego może nastąpić po przeprowadzeniu oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000. Powyższe oceny są etapem w sprawie o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Kiedy decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach
Sprowadzając czy przy danej inwestycji konieczne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach należy dokonać dwóch działań:
- „Najpierw trzeba ustalić czy inwestycja ma charakter przedsięwzięcia, o którym mowa w art. 59 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;
- Następnie należy zbadać czy planowana decyzja , postanowienie lub czynność są wymienione w art. 72 ust. 1 tej samej ustawy z dnia 3 października 2008r.
Powyższy art. 72 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie zawiera zamknięty katalog decyzji i czynności, które muszą być poprzedzone uzyskaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Z kolei ust. 2 tego artykułu przewiduje wyjątki od powyższej zasady.
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach musi więc być uzyskana wtedy, gdy dotyczy ściśle określonych inwestycji (przedsięwzięć) i gdy jest ona wymieniona w art. 72 ust.1 . Artykuł ten wymienia w 22 punktach między innymi następujące decyzje:
- „O pozwoleniu na budowę, o zatwierdzeniu projektu budowlanego oraz o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych;
- O warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;
- Pozwolenie wodnoprawne na regulację wód;
- O zatwierdzenie projektu scalenia lub wymiany gruntów;
- O zmianie lasu na użytek rolny;
- O zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej;”
Oznacza to, że do wniosku o wydanie którejś z wyżej wymienionych decyzji powinna być dołączana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach.
Co ważne uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach musi nastąpić także przed dokonaniem zgłoszenia budowy lub wykonania robót budowlanych oraz zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części na podstawie ustawy prawo budowlane. Inwestor musi również uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach w razie zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych oraz decyzji o pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.
Wyjątki od obowiązku uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych
Wyjątki od obowiązku uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych zostały przewidziane w art. 72 ust. 2. Generalnie są to sytuacje, w których następuje zmiana wcześniej uzyskanych decyzji np.: o pozwoleniu na budowę, o warunkach zabudowy itp. Nie może to być jednak dowolna zmiana, ale tylko taka, która została wyraźnie przewidziana w omawianym przepisie. Są to między innymi następujące zmiany:
- „modyfikacja danych wnioskodawcy;
- zmiany charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego, w szczególności kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji;
- zmiana polegająca na zapewnieniu warunków niezbędnych do korzystania z obiektu przez osoby niepełnosprawne.”
Te dwie ostatnie zmiany (dotyczące parametrów obiektu i możliwości korzystania z obiektu przez osoby niepełnosprawne) tylko wtedy nie powodują konieczności uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, jeżeli nie oznaczają zmiany warunków zawartych w tej decyzji.
Ocena oddziaływania na środowisko
Rodzaj przedsięwzięć, których realizacja wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko określa ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie. Zgodnie z art. 59 tej ustawy przeprowadzenia oceny wymaga realizacja następujących przedsięwzięć:
- „Planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
- Planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia został stwierdzony przez właściwy organ.”
Jak widać wszystkie przedsięwzięcia zostały podzielone na dwie grupy. Co wchodzi w skład tych grup jest określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W §2 tego rozporządzenia wymienione są przedsięwzięcia z grupy pierwszej, a więc mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Dla nich (przedsięwzięć) przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko jest wymagane zawsze. Do tych przedsięwzięć należą między innymi:
- „Instalacje do wyrobu substancji przy zastosowaniu procesów chemicznych;
- Elektrownie konwencjonalne, elektrociepłownie;
- Instalacje wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru o łącznej mocy nominalnej elektrowni nie mniejszej niż 100MW;
- Instalacje związane z postępowaniem z paliwem jądrowym lub odpadami promieniotwórczymi;
- Instalacje do pierwotnego i wtórnego wytopu surówki żelaza lub stali surowej;
- Koksownie;
- Instalacje do wytwarzania papieru lub tektury, o zdolności produkcyjnej nie mniejszej niż 200 ton na dobę;
- Wydobywanie azbestu;
- Wydobywanie kopalin ze złoża metodą odkrywkową lub podziemną;
- Autostrady i drogi ekspresowa;
- Drogi inne niż autostrady i drogi ekspresowe o nie mniej niż 4 pasach ruchu, na łącznym odcinku nie mniejszym niż 10 km;
- Stacje demontażu w rozumieniu ustawy o recyclingu pojazdów wycofanych z eksploatacji;
- Chów lub hodowla zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 210 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza;
- Rozbudowa, przebudowa lub montaż przedsięwzięć określonych wyżej.”
Z kolei w §3 rozporządzenia wymienione są przedsięwzięcia z drugiej grupy, a więc mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Co do tych przedsięwzięć to organ decyduje o konieczności przeprowadzenia oceny. Chodzi o ten sam organ, który prowadzi postępowanie o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W §3 wymienione są między innymi następujące przedsięwzięcia:
- „Elektrownie wodne;
- Instalacje wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru , inne niż wymienione w §2;
- Instalacje do produkcji lub montowania pojazdów, sprzętu mechanicznego lub produkcji silników;
- Instalacje do produkcji betonu w ilości nie mniejszej niż 15 ton na dobę;
- Instalacje do wytwarzania papieru lub tektury innej niż wymienione w §2;
- Instalacje do przesyłu pary wodnej lub ciepłej wody, z wyłączeniem osiedlowych sieci ciepłowniczych i przyłączy do budynków;
- Trasy narciarskie, tory bobslejowe, wyciągi narciarskie oraz urządzenia im towarzyszące;
- Ośrodki wypoczynkowe lub hotele, zlokalizowane poza terenami mieszkaniowymi, terenami przemysłowymi o określonych parametrach zabudowy;
- Stałe pola kempingowe;
- Zabudowa mieszkaniowa wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą, objęta ustaleniami mpzp. O określonych parametrach wskazanych w rozporządzeniu, położona na obszarach objętych formami ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody a także centra handlowe na tych obszarach, parkingi;
- Parki rozrywki, pola golfowe i stadiony;
- Linie tramwajowe;
- Browary.”
W sumie rozporządzenie wymienia 107 przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W §3 ust. 2 wymienione są jeszcze dodatkowo kolejne trzy przedsięwzięcia.
Przedsięwzięcia wymagające decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie określa rodzaje przedsięwzięć, dla których niezbędne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Regulacja na ten temat jest zawarta w art. 71 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych:
- „Przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
- Przedsięwzięć mogących znacząco potencjalnie oddziaływać na środowisko.”
Jak widać podział przedsięwzięć na grupy jest podobny jak podział przedsięwzięć odnośnie oceny oddziaływania na środowisko. Główna różnica polega na tym, że w ramach wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach organ może stwierdzić, że dokonywanie oceny oddziaływania na środowisko nie jest potrzebne. Takie stanowisko organu jest uwidaczniane w treści decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach powinno nastąpić przed zrealizowaniem inwestycji. Co więcej musi to nastąpić na etapie planowania, a więc jeszcze przed rozpoczęciem realizacji. Wynika to jednoznacznie ze sformułowania ”planowanych przedsięwziąć” zawartym w art. 71.
Należy jednak zaznaczyć, że pojawiły się nieliczne wypowiedzi, że o decyzję środowiskową można się ubiegać dla przedsięwzięcia już realizowanego, a nawet zakończonego. Tak orzekł przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 października 2011r. II OSK 1820/11. Są to jednak wypowiedzi odosobnione i zdecydowanie kwestionowane. Należy więc stwierdzić, że decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach należy uzyskać przed rozpoczęciem inwestycji.
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska prezentuje jednolicie podgląd, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach może być wydana tylko dla przedsięwzięć nie zrealizowanych, a nawet nie rozpoczętych. Stanowisko to odnosi także co do legalizacji ewentualnej samowoli budowlanej. Stwierdza bowiem, że przedsięwzięcie objęte procedurą legalizacyjną może być zalegalizowane tylko wówczas, gdy będąc jeszcze na etapie przedsięwzięcia planowanego zostało objęte postępowaniem w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz uzyskało decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach, a decyzja ta została przedłożona właściwemu organowi.
Termin ważności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach – tak jak wskazano wyżej – powinna stanowić załącznik do wniosku o uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Inwestor jest tu ograniczony w czasie bowiem decyzja o uwarunkowaniach środowiskowych ma swój „termin ważności”. Wynosi on sześć lub dziesięć lat. Stanowi o tym ust. 3 i 4 art. 72 ustawy. Zgodnie z ust. 3 złożenie wniosku o wydanie decyzji o np. pozwoleniu na budowę może nastąpić w ciągu sześciu lat od dnia w którym decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach stała się ostateczna. Dla dochowania tego terminu wystarczające jest samo złożenie wniosku o wydanie decyzji. Okres trwania postępowania, który nastąpi potem nie ma tu już znaczenia. Jeżeli zatem przed upływem sześciu lat wniosek zostanie złożony, a następnie okres sześcioletni upłynie przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, to decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zachowuje swoją ważność.
W niektórych sytuacjach okres ważności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wynosi dziesięć lat. Ma to miejsce wtedy, gdy strona przed upływem sześciu lat otrzymała od organu stanowisko, że realizacja danego przedsięwzięcia przebiega etapowo oraz, że aktualne są warunki realizacji przedsięwzięcia określone w decyzji. Stanowisko organu wyrażane jest w formie postanowienia na które przysługuje zażalenie.
Jak z tego wynika strona może uzyskać powyższe pozytywne stanowisko organu tylko w razie etapowej realizacji przedsięwzięcia. Przyjmuje się, że etapowość ta zachodzi wówczas, gdy inwestor posiada już pozwolenia na budowę dla części inwestycji. O etapowości nie mogą bowiem świadczyć same plany czy zamierzenia inwestora. Nie wystarczające jest również posiadanie samej dokumentacji projektowej, z której wynika, że inwestycja będzie realizowana w etapach.
W okresie ważności, sześcioletnim bądź dziesięcioletnim, dla danej inwestycji wydawana jest tylko jedna decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, jeżeli inwestor potrzebuje w tym czasie uzyskania kilku decyzji, na przykład o pozwoleniu na budowę , o zmianie sposobu użytkowania, to do wszystkich swoich wniosków załącza tą samą decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Przekroczenie przez inwestora terminu ważności decyzji oznacza, że będzie on musiał uzyskać ją od nowa.
Zobacz także: Decyzja środowiskowa — ponowny wniosek oraz Sankcje za brak decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych.
