Kara za nielegalny zjazd z drogi to rozwiązanie wprowadzone przez ustawę o drogach publicznych. Dotyczy jej przede wszystkim art.29a tego aktu prawnego. Warto pamiętać, że czym innym jest opłata legalizacyjna, naliczana wedle przepisów Prawa budowlanego. Nie ma ona charakteru kary administracyjnej, jednak jej nieuiszczenie zwykle przekreśla możliwość legalizacji samowoli budowlanej, prowadząc do rozbiórki obiektu.
Kara za nielegalny zjazd z drogi: co mówią aktualne przepisy?
Przystępując do omówienia problematyki przesłanek wymierzenia i wysokości kary za nielegalny zjazd z drogi, trzeba zwrócić uwagę na art. 29a ustawy od drogach publicznych (dalej: ustawa). Zgodnie ze wspomnianym przepisem, za wybudowanie bądź za przebudowę zjazdu bez uzyskania zezwolenia zarządcy danej drogi, zarządca ten wymierza karę pieniężną. Następuje to w drodze decyzji administracyjnej (art. 29a ust. 1 ustawy). Karalne jest także wybudowanie albo przebudowa zjazdu, których parametry różnią się od tych określonych w zezwoleniu zarządcy.
Mamy tu do czynienia z odpowiedzialnością administracyjną (zatem nie np. za wykroczenie). Ponosi ją właściciel bądź użytkownik nieruchomości przylegającej do drogi, z której zbudowano albo przebudowano zjazd. W konsekwencji, stroną postępowania administracyjnego jest tylko ów właściciel bądź użytkownik („sprawca”). Tylko on może być adresatem decyzji nakładającej karę w myśl art. 29a (zatem nie np. firma budowlana realizująca zlecone prace; zob. wyrok NSA z 8 września 2015 r., II GSK 1682/14).
Jak wyliczyć wysokość kary?
Kara przewidziana w art. 29a wynosi 10-cio krotność opłaty, którą ustala się w myśl art. 40 ust. 4 ustawy. Spojrzenie na ten przepis wskazuje, że opłatę ustalić trzeba jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego, którą zajęto pod zjazd, stawki opłaty za zajęcie jednego m2 pasa oraz liczby dni, przez które pas ów był zajmowany. Trzeba przyznać, że ustawodawca zredagował art. 40 niezmiernie precyzyjnie: interesujący nas ust. 4 wskazuje nawet, że zajęcie pasa przez czas poniżej 24 godzin powinno być traktowane jak zajęcie go przez cały jeden dzień (zatem prowadzić do zwiększenia wysokości opłaty w konkretnej sytuacji).
Kara za nielegalny zjazd z drogi publicznej: spojrzenie na szczegóły
Warto pamiętać, że karę administracyjną za nielegalny zjazd z drogi zarządca ma obowiązek wymierzyć także za korzystanie ze zjazdu (użytkowanie go) po terminie, który został określony w zezwoleniu (art. 29a ust. 2 ustawy).
W każdym przypadku termin na uiszczenie kary to 14 dni. Liczy się je od dnia, w którym decyzja administracyjna określająca wysokość kary stała się aktem ostatecznym (tzn. gdy nie przysługuje już od niej odwołanie, zob. art. 16 § 1 k.p.a.).
Konsekwencje zwłoki
Nieterminowa zapłata kary z art. 29a sprawia, że pobrane będą ustawowe odsetki za opóźnienie (art. 40d ust. 1 ustawy). Należność wraz z tymi odsetkami będzie ściągnięta przymusowo zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Czasem nie trzeba płacić
Dobrą wiadomością jest to, że obowiązek zapłaty kary z art. 29a przedawni się dość szybko, gdyż z upływem pięciu lat. Okres ten liczyć trzeba od ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym karę trzeba było zapłacić (art. 40d ust. 3 ustawy).
W niektórych sytuacjach spełnione będą określone w art. 189f k.p.a. przesłanki odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej i poprzestania na pouczeniu. Chodzi tu zwłaszcza o sytuacje, gdy waga naruszenia przepisów jest znikoma, a strona zaniechała naruszania prawa (zob. art. 189f § 1 k.p.a.).
Opłata legalizacyjna i warunki zalegalizowania samowolnie zbudowanego zjazdu z drogi
Odmiennie niż kwestie kary za nielegalny zjazd z drogi, warunki legalizacji oraz wysokość opłaty legalizacyjnej za samowolę budowlaną są określone w Prawie budowlanym.
Trzeba pamiętać, że gdy do prowadzenia budowy zgodnie z przepisami niezbędne jest pozwolenie z art. 28 lub zgłoszenie z art. 29 Prawa budowlanego, warunkiem legalizacji jest m.in. zgodność budowy z MPZP i innymi aktami prawa miejscowego bądź z decyzją „w-z” (zob. art. 48b Prawa budowlanego).
Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 29 ust. 1 Prawa budowlanego, zgłoszenia wymaga budowanie zjazdów z dróg wojewódzkich i krajowych. Tych dwóch kategorii dotyczyć będzie postępowanie związane z samowolą.
Ani pozwolenia, ani zgłoszenia nie potrzeba, gdy chodzi o budowę zjazdów z dróg powiatowych i gminnych, zatem dwóch najniższych kategorii (art. 29 ust. 2 pkt 11). Podkreślmy, że nie oznacza to, że nie jest niezbędne uzyskanie zezwolenia zarządcy w myśl przepisów ustawy o drogach publicznych.
Określenie wysokości opłaty legalizacyjnej za zjazd zbudowany contra legem
Dla zalegalizowania samowoli budowlanej organ nadzoru musi zatwierdzić projekt budowlany i udzielić pozwolenia na wznowienie wcześniej wstrzymanych robót (o ile ich nie zakończono, art. 49 ust. 4 Prawa budowlanego).
Warunkiem uzyskania pozwolenia na wznowienie prac budowlanych jest też m.in. uiszczenie opłaty legalizacyjnej. Zostaje ona ustalona w postanowieniu, na które można wnieść zażalenie (art. 49 ust. 2a i 2b Prawa budowlanego).
Ustawowe kwoty
W aktualnym stanie prawnym sposób obliczenia interesującej nas opłaty normuje art. 49d Prawa budowlanego. Zjazdów dotyczy stawka 2 500 zł przewidziana za część budów objętych obowiązkiem zgłoszenia z art. 29 ust. 1, w tym w pkt 11 tego przepisu. To właśnie on mówi o zjazdach z dróg krajowych i wojewódzkich. Opłata dotyczy także sytuacji, gdy co prawda zgłoszenia dokonano, jednak organ wniósł sprzeciw, zaś inwestor prowadził prace mimo to.
Jak wskazuje art. 49d ust. 1 pkt 1, wyliczenie opłaty legalizacyjnej w myśl dotyczącego obliczania kar art. 59f Prawa budowlanego połączone z podwyższeniem stawki opłaty pięćdziesiąt razy dotyczy tylko niektórych przypadków. Chodzi o budowę, dla której konieczne jest uzyskanie pozwolenia oraz o budowy określone w art. 29 ust. 1 pkt 1-3 (m.in. niektóre typy domów jednorodzinnych).
Niezależnie od należności w konkretnej sprawie, trzeba pamiętać, że brak uiszczenia opłaty legalizacyjnej pociąga za sobą rozbiórkę (art. 49e pkt 5 Prawa budowlanego).
