Według definicji prawa budowlanego „katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów. Katastrofą budowlaną nie jest natomiast uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany nadający się do naprawy lub wymiany, uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami oraz awaria instalacji.” Poznaj prawne następstwa tego rodzaju katastrofy.
Do czego zobowiązany jest kierownik budowy (robót), właściciel, zarządca lub użytkownik w przypadku katastrofy budowlanej?
W przypadku katastrofy budowlanej w budowanym, rozbieranym lub użytkowanym obiekcie, kierownik budowy (robót), właściciel, zarządca lub użytkownik jest obowiązany w trybie pilnym:
- „zorganizować doraźną pomoc poszkodowanym i przeciwdziałać rozszerzaniu się skutków katastrofy;
- zabezpieczyć miejsce katastrofy przed zmianami uniemożliwiającymi prowadzenie postępowania wyjaśniającego w sprawie jej przyczyn;
- niezwłocznie zawiadomić o zdarzeniu właściwy organ nadzoru budowlanego;
- powiadomić o zajściu właściwego miejscowo prokuratora i Policję;
- jeśli katastrofa nastąpiła w trakcie budowy – powiadomić niezwłocznie inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego i projektanta obiektu budowlanego;
- zawiadomić o wypadku inne organy lub jednostki organizacyjne zainteresowane przyczynami lub skutkami katastrofy z mocy przepisów szczególnych;”
W przypadku powstania takiej katastrofy podczas prowadzenia robót budowlanych, obowiązki wymienione powyżej spoczywają na kierowniku budowy. Jeśli natomiast katastrofa miała miejsce w obiekcie użytkowanym to obowiązki te spoczywają na właścicielu, zarządcy lub użytkowniku. Co istotne, gdy konieczne jest podjęcie czynności mających na celu ratowanie życia ludzkiego lub zabezpieczenie przed rozszerzeniem się skutków katastrofy, kwestia zabezpieczenia miejsca w celu poprowadzenia postępowania wyjaśniającego schodzi na plan dalszy.
UWAGA: Niewypełnienie wskazanych powyżej obowiązków jest wykroczeniem, za które grozi kara aresztu, kara ograniczenia wolności lub grzywna (art.92ust. 1 pkt.1 pr. bud.)
Organ prowadzący postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej powstałej podczas prowadzenia w obiekcie robót budowlanych
Postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej toczy się przed powiatowym inspektorem nadzoru budowlanego jako organem nadzoru budowlanego pierwszej instancji .
W sytuacjach gdy katastrofa ma miejsce w obiektach (np. na terenie portów, przystani morskich, dróg publicznych krajowych i wojewódzkich, na obszarach kolejowych, lotniskach itp.) właściwym organem w sprawie wyjaśnienia przyczyn jest wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego. Każde z tych postępowań może zostać przejęte przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Procedura postępowania wyjaśniającego
Po otrzymaniu zawiadomienia o tego rodzaju katastrofie, właściwy organ powołuje komisję mającą na celu ustalenie przyczyn zajścia oraz ustalenie zakresu czynności koniecznych do wyeliminowania zagrożenia bezpieczeństwa ludzi i mienia. Do innych czynności należy powiadomienie o katastrofie organ nadzoru budowlanego wyższego stopnia, jak i Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Istotną informacją jest, że organ prowadzący postępowanie wyjaśniające może nakazać właścicielowi lub zarządcy zabezpieczenie miejsca katastrofy, uporządkowanie terenu lub wykonanie innych niezbędnych czynności i robót budowlanych. Nakaz ten musi być natychmiast wykonany i może mieć charakter ustny. W przypadku niezastosowania się do nakazu organ ten sam go wykonuje na koszt i ryzyko zobowiązanego.
Skład komisji ustalającej przyczyny katastrofy budowlanej
W składzie komisji powołanej w celu ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy budowlanej znajdują się (art. 76 ust.2 pr. bud.).:
- „przedstawiciel organu powołanego do wyjaśnienia przyczyn katastrofy budowlanej w roli przewodniczącego;
- reprezentanci innych organów administracji rządowej właściwych dla zaistniałej sytuacji, przedstawiciele samorządu terytorialnego;
- rzeczoznawca budowlany lub inne osoby posiadające niezbędne kwalifikacje zawodowe;”
Do udziału w czynnościach komisji wezwane mogą być także wszystkie strony zainteresowane tj. inwestor, właściciel, zarządca, użytkownik obiektu, projektant, producent wyrobów budowlanych etc. Należy jednak pamiętać, że nie są oni członkami komisji.
Ekspertyza organu nadzoru budowlanego i zakończenie prac komisji
Organ nadzoru budowlanego prowadzący postępowanie może zlecić sporządzenie ekspertyzy na koszt inwestora, właściciela lub zarządcy. Jest to jednak możliwe tylko wówczas, gdy powołana komisja nie ma wystarczającej wiedzy i jest to niezbędne do wydania decyzji lub do ustalenia przyczyn katastrofy (art. 78 ust.2 pr. bud.).
Po zakończeniu prac komisji, właściwy organ niezwłocznie wydaje decyzję określającą zakres i termin wykonania robót koniecznych do uporządkowania terenu i zabezpieczenia obiektu budowlanego do czasu doprowadzenia obiektu do stanu właściwego.
Zakończeniu postępowania – obowiązki inwestora
Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego, inwestor jest zobowiązany w określonym terminie i zakresie, podjąć działania zmierzające do usunięcia skutków katastrofy, czyli uporządkować teren oraz zabezpieczyć obiekt. W przypadku gdy taka katastrofa miała miejsce w obiekcie użytkowanym to obowiązek ten spada na właściciela lub zarządcę budynku.
Jak zostało wcześniej wspomniane, niewypełnienie wskazanych obowiązków jest wykroczeniem, które skutkuje poniesieniem odpowiedzialności karnej (art.92 ust.1 pkt.1 pr.bud.).
Oferujemy kompleksową pomoc prawną w dziedzinie prawa budowlanego. Nasza kancelaria prawnicza skupia się na analizie umów, reprezentacji przed sądami oraz doradztwie w zakresie przepisów budowlanych. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać profesjonalne wsparcie prawnika i skorzystać z naszych usług prawnych.
