Wadium przewiduje artykuł 704 kodeksu cywilnego (dalej k.c.). Zasadą kodeksową jest, że wadium jest niezwłocznie zwracane po zakończeniu przetargu lub aukcji. W pewnych wypadkach jednak wpłacone wadium przepada na rzecz organizatora przetargu lub aukcji.
Utrata wadium według kodeksu cywilnego
Artykuł 704§ 2 k.c. stanowi, że jeżeli uczestnik aukcji lub przetargu mimo wyboru jego oferty uchyla się od zawarcia umowy, której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu może pobraną sumę zachować. Powyższe oznacza, że wadium wpłacone przez oferenta przepada, jeżeli oferent ten uchyla się od zawarcia umowy, pomimo wygrania przetargu.
Za „uchylanie się” należy traktować takie działania oferenta jak:
- „brak lub odmowa podpisania protokołu przetargu lub aukcji;
- nieusprawiedliwione niestawiennictwo na wyznaczone miejsce i termin zawarcia umowy;
- odmowa podpisania umowy.”
Jak z powyższego wynika, wystarczającą przesłanką do utraty wadium jest między innymi brak stawiennictwa na wyznaczony termin zawarcia umowy. Niestawiennictwo musi mieć charakter nieusprawiedliwiony, bo tylko wtedy można mówić o uchylaniu się od zawarcia umowy. W takiej sytuacji zachodzi domniemanie istnienia złej woli - zamiaru nie wywiązania się z ustaleń przetargu.
Inna sytuacja zachodzi gdy niestawiennictwo ma charakter usprawiedliwiony. W takiej sytuacji należy ustalić inny termin zawarcia umowy. Nie ma natomiast podstaw do zatrzymania wadium.
Utrata wadium według ustawy Prawo zamówień publicznych
Odrębne regulacje co do przepadku wadium zawiera ustawa Prawo zamówień publicznych. Stanowi o tym art. 46 ust 4a i ust. 5 tej ustawy. Art. 46 ust. 4a stanowi: „Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 3, z przyczyn leżących po jego stronie, nie złożył dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust.1, pełnomocnictw, listy podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 5, lub informacji o tym, że nie należy do grupy kapitałowej, lub nie wyraził zgody na poprawienie omyłki, o której mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3, co powodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej.”
Według wyjaśnień Urzędu Zamówień Publicznych, powyższy przepis należy rozumieć następująco:
- „warunkiem koniecznym zatrzymania wadium jest uprzednie wezwanie wykonawcy do przedłożenia brakujących dokumentów, pełnomocnictw, oświadczeń;
- brakujące dokumenty lub oświadczenia muszą dotyczyć spełnienia przez wykonawcę warunków udziału w przetargu;
- wykonawca może uchronić się przed zatrzymaniem jego wadium wyłącznie w przypadku, gdy udowodni, iż nie uzupełnienie dokumentów wynikało z przyczyn nieleżących po jego stronie (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 23 stycznia 2009 r.; znak: KIO/UZP 62/09);
- w razie zaistnienia przesłanek wyżej omówionego art. 46 ust 4a zamawiający jest zobowiązany do zatrzymania wadium, jest to więc jego obowiązek;
- zatrzymane wadium może mieć dowolną formę, a więc zarówno pieniężną jak i inną;
- zatrzymanie wadium na podstawie art. 46 ust. 4a może nastąpić wyłącznie w sytuacji wcześniejszego prawidłowego wezwania wykonawcy do uzupełnienia dokumentów (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia z dnia 16 stycznia 2009 r. sygn. akt KIO/UZP 1530/08);
- obowiązek zatrzymania wadium nie zachodzi w stosunku do tych wykonawców, którzy złożyli oferty, pomimo że nie spełniali warunków udziału w postępowaniu, jak też, pomimo że oferowane przez nich usługi, dostawy lub roboty budowlane nie spełniały wymagań określonych przez zamawiającego.”
Z kolei zgodnie z art. 46 ust. 5 ustawy Prawo zamówień publicznych, zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana:
- „odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie;
- nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy;
- zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.”
Jak widać, każdy z powyższych przypadków dotyczy nagannego zachowania oferenta. Utrata wadium jest więc swoistą karą za nienależyte działanie wykonawcy.
Oferujemy usługi konsultacyjne z prawnikiem budowlanym, który pomoże Ci w uniknięciu problemów prawnych i zabezpieczeniu swoich inwestycji. Skontaktuj się z nami i skorzystaj z naszego doświadczenia i wiedzy w dziedzinie prawa budowlanego.
