Aktualnie coraz więcej wyrobów budowlanych sprowadzanych jest z państw członkowskich Unii Europejskiej. Wyroby takie podlegają regulacjom prawnym, tak samo jak wyroby zakupione na terenie kraju. Nie dochowanie przez inwestora wymogów w tym zakresie rodzi dla niego poważne negatywne konsekwencje.
Co to jest wyrób budowlany?
Definicja wyrobu budowlanego wynika z art. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o wyrobach budowlanych. Definicja uwzględnia również zapisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady numer 305/2011 z dnia 9 marca 2011r. W świetle tych regulacji wyrobem budowlanym jest każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych.
Niewątpliwie definicja ta jest dość skomplikowana, stąd konieczne jest kilka słów wyjaśnienia. I tak:
- Zestaw to wyrób budowlany, który składa się co najmniej z dwóch odrębnych składników, które muszą być połączone;
- Wprowadzenie do obrotu to udostępnienie wyrobu na rynku (czyli przeznaczenie do sprzedaży) po raz pierwszy;
- Właściwości użytkowe wyrobu budowlanego to właściwości użytkowe dotyczące zasadniczych elementów, takich jak podstawowe wymagania dotyczące obiektów budowlanych, klasa wyrobu, poziom właściwości użytkowych.
Powyższa definicja jest skomplikowana co powoduje, że nie zawsze jasne pozostaje czy dana rzecz ma charakter wyrobu budowlanego czy też nie. Ocenia się to indywidualnie w konkretnej sprawie. Można przy tym uznać, że kluczowym wyznacznikiem zawsze jest to czy dany wyrób wpływa na właściwości użytkowe obiektu budowlanego. Przy odpowiedzi pozytywnej uznaje się, że jest to wyrób budowlany.
Kiedy można stosować określone wyroby budowlane?
Zgodnie z art. 10 ustawy Prawo budowlane, wyroby budowlane można stosować przy wykonywaniu robót budowlanych tylko wtedy, gdy wyroby te zostały wprowadzone na rynek krajowy zgodnie z przepisami i zgodnie z zamierzonym zastosowaniem.
Przyjmuje się, że wyroby budowlane muszą umożliwiać spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane w szczególności w zakresie: bezpieczeństwa konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego, bezpiecznego użytkowania, warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, a także ochrony przez hałasem i drganiami i w zakresie odpowiedniej charakterystyki energetycznej.
Należy podkreślić, że powyższe wymagania dotyczą tylko wyrobów, które są wykorzystywane w sposób trwały. Nie dotyczą więc elementów wykorzystywanych przejściowo albo na przykład zdobień.
Szczegółowe wymagania dotyczące wykorzystywania wyrobów budowlanych określone są w ustawie o wyrobach budowlanych i w przepisach wykonawczych do tej ustawy. Przede wszystkim wyrób powinien być prawidłowo wprowadzony do obrotu. Warunki wprowadzenia do obrotu różnią się od tego czy dany wyrób jest objęty czy też nie jest objęty normą zharmonizowaną.
Co to jest norma zharmonizowana?
Norma zharmonizowana to norma przyjęta przez jeden z europejskich organów normalizacyjnych wymienionych w załączniku nr 1 do dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998r. Organami tymi są: Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN), Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (CENELEC) oraz Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych (ETSI).
Gdy dany wyrób budowlany jest objęty normą zharmonizowaną to może być wprowadzony do obrotu lub udostępniony na rynku krajowym wyłącznie zgodnie z rozporządzeniem numer 305/2011 (art. 5 ust. 1 Ustawy o wyrobach budowlanych).
Takie same wymogi obowiązują w przypadku wyrobu nie objętego co prawda normą zharmonizowaną, ale objętego zgodną z wydaną dla nich europejską oceną techniczną.
Jeżeli dany wyrób nie jest objęty normą zharmonizowaną, dla której zakończył się okres koegzystencji i dla którego nie została wydana europejska ocena techniczna, wówczas może być wprowadzony do obrotu lub udostępniony na rynku krajowym, jeżeli został oznakowany znakiem budowlanym.
Znak budowlany
Przez znak budowlany należy rozumieć znak wskazujący, że wyrób budowlany oznaczony tym znakiem może być udostępniony na rynku krajowym i stosowany przy wykonywaniu robót budowlanych (art. 2 pkt 5. Ustawy o wyrobach budowlanych). Wzór znaku budowlanego jest określony w załączniku nr 1 do wyżej wymienionej ustawy. Należy przy tym podkreślić, że użycie znaku budowlanego nie może być samowolne i wymaga spełnienia określonych przesłanek prawnych.
Umieszczając znak budowlany na wyrobie budowlanym producent ponosi z tego tytułu pełną odpowiedzialność. W szczególności dotyczy to zgodności wyrobu z deklarowanymi właściwościami użytkowymi oraz z wymaganiami określonymi w przepisach prawnych.
Specjalne reguły udostępniania wyrobu budowlanego na rynku dotyczą sytuacji gdy wyrób taki nie jest objęty zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych. Wymogi te są następujące:
- Wyrób musi być legalnie wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz w Turcji;
- Właściwości użytkowe wyrobu umożliwiają spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowlane w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej;
- Dostarczane są informacje o właściwościach użytkowych wyrobu oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób budowlany został wprowadzony do obrotu. Dostarczane są również instrukcje stosowania, instrukcje obsługi oraz informacje dotyczące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa związane z jego stosowaniem i użytkowaniem.
Ustawa o wyrobach budowlanych dopuszcza także stosowanie wyrobów budowlanych indywidualnych, wykonanych według indywidualnie opracowanej dokumentacji technicznej. Warunki zastosowania takich wyrobów są następujące:
- Powinny być one sporządzone według dokumentacji technicznej opracowanej przez projektanta lub z nim uzgodnionej;
- Producent takiego wyrobu powinien wydać oświadczenie, że wyrób jest zgodny z powyższą dokumentacją i przepisami;
- Indywidualna dokumentacja techniczna, na podstawie której wykonuje się taki wyrób, musi zawierać opis rozwiązania konstrukcyjnego, informacje o materiale, właściwościach użytkowych, warunkach zastosowania wyrobu, a także w miarę potrzeb instrukcję obsługi i eksploatacji;
- Oświadczenie producenta musi między innymi zawierać określenie nazwy wyrobu i miejsce jego wytworzenia oraz wskazanie obiektu budowlanego, w którym wyrób ten będzie zastosowany.
Stosowanie wyrobów budowlanych bez dokumentacji
Jeżeli inwestor chce zastosować wyroby budowlane nie posiadając ich odpowiedniej dokumentacji to musi zastosować szczególne środki ostrożności. Przede wszystkim inwestor musi potwierdzić, że wyrób pozwoli spełnić podstawowe wymagania określone w art. 5 ust. 1 pkt. 1 Prawa budowlanego. Chodzi przede wszystkim o wymogi dotyczące bezpieczeństwa pożarowego, higieny, zdrowia i środowiska, oszczędności energii.
Następnie inwestor powinien sprawdzić czy wyrób został oznakowany bądź sklasyfikowany albo wprowadzony do obrotu zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych. Chodzi o sprawdzenie czy na wyrobie znajduje się oznaczenie CE lub znak budowlany. Konieczne jest również sprawdzenie Krajowego Wykazu Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych. W wykazie tym umieszczone są wyroby, których wykorzystanie jest zabronione. Znajduje się on na stronie internetowej Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (www.gunb.gov.pl)
Jeszcze bardziej skomplikowana jest sytuacja, gdy wyrób budowlany nie jest objęty zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych. Inwestor chcąc zastosować takie wyroby powinien posiadać dokumentację zawierającą ich instrukcję stosowania i obsługi oraz informację o zagrożeniu dla zdrowia i bezpieczeństwa związane ze stosowaniem i użytkowaniem tych wyrobów. Jeżeli inwestor nie będzie posiadał takich dokumentów to ich zastosowanie może być zakwestionowane.
Kara zastosowanie nieprawidłowych wyrobów budowlanych
Sankcją dla inwestora w związku z zastosowaniem nieprawidłowych wyrobów budowlanych jest przede wszystkim odpowiedzialność karna. Wynika to z art. 93 pkt.1a Prawa budowlanego. Za czyn ten grozi kara grzywny. Ponadto inwestor naraża się na odpowiedzialność cywilną wobec podmiotów, które mogą być poszkodowane na skutek jego działania. Na przykład mogą to być nabywcy lokalu, którzy będą domagać się zapłaty na podstawie przepisów o rękojmi i gwarancji od inwestora – dewelopera. Osobami pokrzywdzonymi mogą być też użytkownicy domu, którego walory użytkowe będą niższe wskutek zastosowania niewłaściwych materiałów budowlanych. Oczywistym jest, że wartość takiej odpowiedzialności inwestora może być bardzo znaczna.
Podsumowanie
Inwestor zobowiązany jest do przestrzegania zasad dotyczących stosowania wyrobów budowlanych. Dotyczy to również wyrobów sprowadzanych z Unii Europejskiej. W tym zakresie należy przestrzegać przede wszystkim rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady numer 305/2011. Inwestor powinien sprawdzać czy wyroby sprowadzane z UE są oznaczone symbolem CE lub znakiem budowlanym. Jeżeli wyrób nie posiada tych oznaczeń to inwestor powinien sprawdzić Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych. W pewnych przypadkach, to jest przy braku dokumentacji oraz gdy wyrób nie jest objęty zharmonizowaną specyfikacją techniczną, inwestor musi uzyskać dodatkową dokumentację. Chodzi o instrukcję stosowania i obsługi oraz informację dotyczącą zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa. Naruszenia inwestora w powyższym zakresie rodzą jego odpowiedzialność cywilną oraz karną.
Jesteśmy specjalistami w dziedzinie prawa budowlanego. Skontaktuj się z nami, aby umówić się na konsultacje z naszymi prawnikami. Nasza wiedza i doświadczenie są do Twojej dyspozycji. Jesteśmy tu, aby pomóc Ci w każdym aspekcie prawa budowlanego. Twoje zadowolenie i sukces są dla nas najważniejsze.
