Ocena wodnoprawna – wymogi dla inwestora

W dniu 1 stycznia 2018r. wejdzie w życie ustawa z dnia 20 lipca 2017r. Prawo wodne. Uchwalenie tej ustawy związane jest z koniecznością wprowadzenia do polskiego porządku prawnego uregulowań prawnych Unii Europejskiej. Jednym z powodów dla których będzie ona wprowadzona jest wyrok z dnia 30 czerwca 2016r, kiedy Polska przegrała w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprawę dotyczącą niewłaściwej transpozycji dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 2 października 2000r.

Ustawa wprowadza szereg nowych rozwiązań , między innymi dyskusyjną powszechną opłatę za usługi wodne. Największe zmiany dotyczą jednak zasad korzystania z wód. Korzystanie z wód możliwe będzie na podstawie tak zwanej zgody wodnoprawnej, która obejmuje przede wszystkim: pozwolenie wodnoprawne, przyjęcie zgłoszenia wodnoprawnego i ocenę wodnoprawną.

Kiedy ocena wodnoprawna

Ocena wodnoprawna to nowość w polskim prawie i zupełnie nowy rodzaj decyzji administracyjnej. Należy ją uzyskać przed przystąpieniem do realizacji przedsięwzięć oddziaływujących na środowisko wodne. Jest to decyzja administracyjna odrębna od pozwolenia wodnoprawnego czy innych decyzji związanych z korzystaniem ze środowiska.

Określenie sytuacji, w których wymagane jest uzyskanie opinii wodnoprawnej zawarte jest w art. 425 nowego prawa wodnego. Zgodnie z tym przepisem ocena wodnoprawna jest konieczna przy podejmowaniu inwestycji lub działań mogących wpłynąć na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych, o których mowa w art. 56, 57, 59 i 61.

Przepisy te wprowadzają ochronę trzech kategorii wód:

• Jednolitych części wód powierzchniowych nie wyznaczonych jako sztuczne lub silnie zmienione;
• Wód sztucznie i silnie zmienionych;
• Jednolitych części wód podziemnych.

Jeżeli chodzi o wody powierzchniowe, nie wyznaczone jako sztuczne lub silnie zmienione, to ustawa wprowadza ich ochronę poprzez poprawę stanu ekologicznego i chemicznego, tak aby osiągnąć co najmniej dobry stan ekologiczny i dobry stan chemiczny.

W przypadku wód sztucznych i silnie zmienionych cele ochrony są podobne. Natomiast w przypadku jednolitych części wód podziemnych, to ich ochrona ma na celu zapobiegać lub ograniczać wprowadzanie do nich zanieczyszczeń, zapobiegać ich pogorszeniu oraz poprawiać ich stan i podejmować działania naprawcze. Ochrona ma również na celu zapewnić równowagę pomiędzy poborem, a zasilaniem tych wód, tak aby został osiągnięty ich dobry stan.

Decyzja o ocenie wodnoprawnej wyłącza zastosowanie do określonych przedsięwzięć procedury oceny oddziaływania na środowisko. Ta procedura jest uregulowana w ustawie z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Do tej pory, na podstawie tej ustawy, przedsięwzięcia badane były pod kątem zgodności z dyrektywą wodną. Oceny tej dokonywała Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Po wprowadzeniu oceny wodnoprawnej, badania przedsięwzięcia będzie dokonywała nowoutworzona państwowa osoba prawna – Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.

Zgodnie z art. 425 ustawy Prawo wodne ocena wodnoprawna będzie dotyczyć następujących działań:

• korzystania z usług wodnych;
• długotrwałego obniżenia poziomu zwierciadła wody podziemnej;
• piętrzenia wody podziemnej;
• rekultywacji wód powierzchniowych lub wód podziemnych;
• wprowadzania do śródlądowych wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów;
• wykonania urządzeń wodnych;
• regulacji wód, zabudowy potoków górskich oraz kształtowania nowych koryt cieków naturalnych;
• zmiany ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód mającej wpływ na warunki przepływu wód;
• robót i obiektów budowlanych mających wpływ na zmniejszenie naturalnej retencji terenowej;
• działań, o których mowa w art. 227 ust. 3.

Działania określone w art. 227 ust 3 to:

• wykaszanie roślin z dna oraz brzegów śródlądowych wód powierzchniowych;
• usuwanie roślin pływających i korzeniących się w dnie śródlądowych wód powierzchniowych;
• usuwanie drzew i krzewów porastających dno oraz brzegi śródlądowych wód powierzchniowych;
• usuwanie ze śródlądowych wód powierzchniowych przeszkód naturalnych oraz wynikających z działalności człowieka;
• zasypywanie wyrw w brzegach i dnie śródlądowych wód powierzchniowych oraz ich zabudowę biologiczną;
• udrażnianie śródlądowych wód powierzchniowych przez usuwanie zatorów utrudniających swobodny przepływ wód oraz usuwanie namułów i rumoszu;
• remont lub konserwację stanowiących własność właściciela wód: ubezpieczeń w obrębie urządzeń wodnych lub budowli regulacyjnych;
• rozbiórkę lub modyfikację tam bobrowych oraz zasypywanie nor bobrów lub nor innych zwierząt w brzegach śródlądowych wód powierzchniowych.

Szczegółowy rodzaj przedsięwzięć wymagających oceny wodnoprawnej będzie określony w akcie wykonawczym do ustawy Prawo wodne. Już teraz można stwierdzić, że ocena wodnoprawna dotyczy znacznie szerszego katalogu działań niż określona dotychczas w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie.

Wniosek o wydanie oceny wodnoprawnej

Ocena wodnoprawna będzie wydawana w formie decyzji administracyjnej. Z wnioskiem o wszczęcie postępowania w tej sprawie może wystąpić inwestor – podmiot planujący realizację inwestycji, o których mowa w art. 425.

Ustawa zawiera szczegółowe wymogi dotyczące treści wniosku. Określone one są w art. 427. Zgodnie z tym przepisem wniosek powinien zawierać:

• charakterystykę planowanych inwestycji lub działań wraz z podstawowymi danymi technicznymi i opisem planowanej technologii robót;
• mapę sytuacyjno-wysokościową pobraną z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego lub inną mapę uwierzytelnioną przez organ prowadzący ten zasób albo kopie tych map potwierdzone przez wnioskodawcę za ich zgodność z oryginałami z naniesionym schematem planowanych obiektów lub robót;
• opis wpływu planowanych inwestycji lub działań na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych, o których mowa w art. 56, art. 57, art. 59 oraz w art. 61.

Postępowanie zmierza do ustalenia wpływu planowanej inwestycji lub działań na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych. Ocena wodnoprawna jest wydawana wtedy, gdy ustali się, że zamierzenie inwestycyjne wpłynie korzystnie na te cele (art. 430). Ocenę wydaje się również wtedy, gdy planowana inwestycja nie wpływa na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych.

Inne rozstrzygniecie następuje tylko wtedy, gdy ustali się że działanie inwestora wpłynie negatywnie na cele środowiskowe. W takich wypadkach na inwestora nakładany jest obowiązek przedłożenia dokumentów potwierdzających spełnienie warunków, o których mowa w art. 68 pkt. 1,3 i 4. Następuje to w formie postanowienia.

Z art. 68 wynika, że inwestor powinien wykazać, że:

1. podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań na stan jednolitych części wód;
2. przyczyny zmian i działań, o których mowa w art. 66, są uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym, a pozytywne efekty związane z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem przeważają nad korzyściami dla społeczeństwa i środowiska związanymi z osiągnięciem celów środowiskowych, o których mowa w art. 55, utraconymi w następstwie tych zmian i działań;
3. zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa w pkt 1–3, nie mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, znacząco korzystniejszych z punktu widzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalności technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty.

Po przedłożeniu przez inwestora dokumentów potwierdzających spełnienie powyższych warunków, organ poddaje je analizie. Jeżeli analiza ta potwierdzi okoliczności wymienione w art. 68 pkt 1, 3 i 4 wówczas wydawana jest ocena wodnoprawna.

W razie negatywnego ustalenia, to jest stwierdzenia, że przedsiębiorca nie spełnia warunków z art. 68, organ odmawia wydania oceny wodnoprawnej. Następuje to w formie decyzji.

Wykaz prowadzony przez organ wydający decyzję

Ustawa Prawo wodne nakłada na organ właściwy w sprawach ocen wodnoprawnych obowiązek sporządzana specjalnego wykazu. W wykazie tym powinny być ujęte wszystkie planowane inwestycje i działania, które mogą wpłynąć na osiągnięcie celów środowiskowych. W wykazie należy ująć informacje o wydanych ocenach wodnoprawnych oraz o przyczynach odmowy wydania takiej oceny.

Inwestycje ujęte w wykazie, które spełniają warunki z art. 68 ustawy Prawo wodne uwzględnia się w aktualizacji planów gospodarowania wodami na obszarze dorzecza. Zgodnie z art. 438 ocena wodnoprawna wygasa z dniem wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 321, aktualizujących plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza.

Deklaracja zgodności

Po wydaniu oceny wodnoprawnej właściwy organ potwierdza zgodność inwestycji z celami środowiskowymi sporządzając deklarację zgodności.

„Dokument ten sporządza się zgodnie ze wzorem  określonym w załączniku II do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2015/207 z dnia 20 stycznia 2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do wzoru sprawozdania z postępów, formatu dokumentu służącego przekazywaniu informacji na temat dużych projektów, wzorów wspólnego planu działania, sprawozdań z wdrażania w ramach celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia”, deklaracji zarządczej, strategii audytu, opinii audytowej i rocznego sprawozdania z kontroli oraz metodyki przeprowadzania analizy kosztów i korzyści, a także zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013 w odniesieniu do wzoru sprawozdań z wdrażania w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna” (Dz. Urz. UE L 38 z 13.02.2015, str. 1, z późn. zm.11))”.

Jak z powyższego wynika, w trakcie wydawania oceny wodnoprawnej organ dokonuje oceny wpływu inwestycji na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych. Gdy ustali się, że przedsięwzięcie będzie negatywnie wpływać na osiągnięcie tych celów, to inwestor musi wykazać spełnienie przesłanek z art. 68 pkt. 1,3 i 4.

Wydawanie oceny wodnoprawnej

Jeżeli inwestor wykaże, że warunki te zostały spełnione, to wydawana jest ocena wodnoprawna. W praktyce należy to traktować jako zgodę na odstępstwo od obowiązku osiągnięcia celów środowiskowych w związku z realizacją inwestycji. Zostaje to automatycznie uwzględnione w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza w momencie jego obligatoryjnej aktualizacji (a więc co 6 lat).

Gdy została wydana ocena wodnoprawna, przy wydawaniu pozwolenia wodnoprawnego nie bada się już wpływu planowanej inwestycji na osiąganie celów środowiskowych. Jest tak również wtedy, gdy ocena wodnoprawna dotyczy przedsięwzięć wpływających negatywnie na cele ochrony środowiska.

W efekcie, w razie wydania pozwolenia wodnoprawnego, dochodzić będzie do realizacji inwestycji, która nie będzie spełniać wymagań dla odstępstw wskazanych w art. 4 ustęp 7 unijnej Dyrektywy wodnej.

Plan gospodarowania wodami

Plan gospodarowania wodami, zgodnie z dyrektywą wodną, powinien być opracowywany dla obszaru dorzecza leżącego całkowicie na terytorium danego państwa członkowskiego. Jeżeli dorzecze znajduje się na terytorium dwóch lub więcej krajów (członków Unii Europejskiej) to powinny one podjąć wspólne działania aby opracować jeden plan.

Plany gospodarowania wodami są poddawane przeglądowi oraz aktualizacji. Pierwsza aktualizacja ma nastąpić w ciągu 15 lat od dnia wejścia w życie dyrektywy wodnej. Następne aktualizacje mają mieć miejsce co 6 lat.

Zgodnie z dyrektywą wodną przy opracowaniu planu gospodarowania wodami powinno brać udział społeczeństwo danego kraju. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby okres na zgłaszanie uwag wynosił minimum 6 miesięcy. Każdy kraj został zobowiązany opublikować i umożliwić zgłaszanie uwag społeczeństwu do następujących dokumentów:

• harmonogram i program prac dla tworzenia planu, w tym oświadczenie o konsultacjach do przeprowadzenia, co najmniej 3 lata przed rozpoczęciem okresu, do którego plan się odnosi (lit. a);
• tymczasowy przegląd istotnych zagadnień gospodarki wodnej określonych dla dorzecza, co najmniej 3 lata przed rozpoczęciem okresu, do którego plan się odnosi (lit. b);
• kopie projektu planu gospodarowania wodami w dorzeczu, co najmniej rok przed rozpoczęciem okresu, którego plan dotyczy (lit. c).

Zasady dotyczące tworzenia planów gospodarowania wodami w nowym prawie wodnym są ujęte w art. od 317 do 319. Przepisy te przewidują udział społeczeństwa w tworzeniu planów gospodarowania wodami. Udział społeczeństwa nie jest natomiast przewidywany w procedurze wydawania oceny wodnoprawnej. Tym samym społeczeństwo nie uczestniczy w przyznawaniu odstępstw w drodze oceny wodnoprawnej. Pojawiają się głosy, że jest to sprzeczne z art. 14 ust. 1 dyrektywy wodnej.

Zastąpienie oceny wodnoprawnej decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach

Nowa ustawa Prawo wodne przewiduje możliwość zastąpienia oceny wodnoprawnej decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach. Wynika to z art. 428 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem „ w przypadku przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ocenę wodnoprawną zastępuje się decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach oraz decyzją, przed wydaniem której jest przeprowadzana ponowna ocena oddziaływania na środowisko – o ile taka ocena jest w przypadku danego przedsięwzięcia przeprowadzana”.

Postępowanie o wydanie decyzji środowiskowej jest w takich wypadkach przeprowadzane w sposób podobny jak postępowanie o ocenę wodnoprawną.

Zmiany do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie

Nowa ustawa Prawo wodne wprowadziła zmiany do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie. Zmiany te dotyczą między innymi wydawania decyzji środowiskowej. Są one następujące:

• Organ właściwy do wydania decyzji wodnoprawnej będzie wydawał opinię dotycząca postanowienia o obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub postanowienia stwierdzającego brak takiego obowiązku;
• Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach będzie obowiązkowa przed uzyskaniem następujących pozwoleń wodnoprawnych: na regulacje wód, na wykonanie urządzeń wodnych oraz na wydobywanie z wód kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów;
• Stroną postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach będzie wnioskodawca oraz podmiot któremu przysługuje jakiekolwiek prawo rzeczowe do nieruchomości znajdującej się w obszarze oddziaływania przedsięwzięcia.

Podsumowanie

Nowa ustawa Prawo wodne ma na celu dopasowanie polskich przepisów do norm unijnych. Ustawa ta w pewnej części jest zgodna z dotychczasową ustawą. Niektóre zagadnienia są jednak zupełną nowością, dotyczy to w szczególności oceny wodno-prawnej, a więc zupełnie nowej decyzji administracyjnej, która dotychczas nie istniała w polskim porządku prawnym. Ustawa określa jakie inwestycje i działania będą wymagały uzyskania takiej oceny, skonkretyzowanie tych zapisów ma nastąpić w rozporządzeniu wykonawczym.

Nowe Prawo wodne wprowadza również zmiany dotyczące ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie. Dotyczą one decyzji środowiskowej. W pewnych wypadkach ocena wodnoprawna będzie mogła być zastąpiona przez decyzję środowiskową.

Jesteśmy prawnikami specjalizującymi się w prawie budowlanym i oferujemy kompleksową obsługę prawną dla klientów z sektora budowlanego. Oferujemy profesjonalne doradztwo, reprezentację w sporach budowlanych oraz pomoc w uzyskiwaniu niezbędnych pozwoleń. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać skuteczną opiekę prawną.