Warunki przyłączenia wody oraz podłączenia do sieci kanalizacyjnej są zawarte w dokumencie wydawanym na pisemny wniosek podmiotu, który ubiega się o połączenie. Przez dłuższy czas w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków z 2001 r. (dalej: ustawa) brak było określenia terminu, w jakim przedsiębiorstwo było zobowiązane wydać warunki bądź uzasadnić odmowę ich wydania. W 2020 r. miała miejsce nowelizacja ustawy. Dodano doń ważny art. 19a.
W jakim terminie warunki przyłączenia wody i podłączenia do sieci kanalizacyjnej powinny być wydane?
Jak zostało wspomniane na wstępie, kwestia terminów wydania warunków przyłączenia wody i kanalizacji przez kilka dobry lat nie była regulowana w ustawie. Taka luka w przepisach sprzyjała sporom dotyczącym zgodności z prawem poszczególnych postanowień gminnych regulaminów dostarczania wody (zob. np. wyrok WSA w Olsztynie z 25 sierpnia 2020 r., II SA/Ol 230/20).
Przepisy wewnętrzne to nie wszystko
W regulaminach czasem umieszczano np. klauzulę, zgodnie z którą termin na wydanie warunków przyłączenia do sieci wod.-kan. mógł ulec przedłużeniu w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Od razu nasuwa się pytanie, kto i w oparciu o jakie przepisy lub np. ekspertyzy specjalistów ds. wodociągów i robót budowlanych, miał decydować, kiedy zachodzą owe „szczególnie uzasadnione przypadki”.
Otwierało się tu pole do swobodnego uznania, a nawet arbitralności po stronie zakładów wodociągowych, będących z natury rzeczy monopolistami na terenie miasta czy gminy wiejskiej.
Niektóre przedsiębiorstwa inaczej określały termin wydania warunków przyłączenia dla gospodarstw domowych a inaczej dla innych podmiotów np. dla zakładów produkcyjnych.
Zaznaczmy już w tym miejscu, że tak w poprzednim stanie prawnym, jak i de lege lata, termin na wydanie warunków przyłączenia do gminnej sieci wodociągowej rozpoczyna swój bieg od dnia złożenia prawidłowo wypełnionego wniosku o przyłączenie wraz z załącznikami wymaganymi przez prawo.
Co znajdziemy w art. 19a ustawy?
Przepis ten przewiduje obowiązek wydania warunków przez przedsiębiorstwo wod.-kan. na pisemny wniosek tego, kto ubiega się o przyłączenie do jego sieci. W art. 19a ust. 1 przewidziano dwa terminy:
• 21 dni liczone od dnia złożenia wniosku o podłączenie, gdy chodzi o domy jednorodzinne (również w zabudowie zagrodowej).
• 45 dni – również liczone od dnia złożenia pisma – gdy chodzi o warunki w każdym innym przypadku (zatem np. podłączenie sklepu, budynku produkcyjnego itd.).
Niezbędny w praktyce margines swobody zastrzega dla gmin art.19a ust. 2. Zgodnie z nim w szczególnie uzasadnionych przypadkach (jest to kategoria wąska, przyczyna musi być szczególnie ważna, nie tylko „zwyczajnie” ważna), przedsiębiorstwo może wskazane terminy przedłużyć, lecz tylko o odpowiednio 21 albo 45 dni. Konieczne jest uprzednie powiadomienie wnioskodawcy i merytoryczne uzasadnienie przyczyn prolongowania terminu.
Udokumentowanie istotnej daty
Rolę gwarancyjną pełni obowiązkowe potwierdzenie na piśmie złożenia przez podmiot zainteresowany włączeniem do sieci wniosku o wydanie warunków (art. 19a ust. 3 ustawy). Widać, że ustawodawca – mając na uwadze praktykę stosowania prawa przez administrację publiczną, w tym samorząd – dąży do usunięcia jakichkolwiek wątpliwości i pola do niestaranności, tym bardziej nadużyć czy biurokratycznego podejścia do spraw obywateli.
Liczenie czasu
Znaczenie w praktyce ma także to, że do terminów 21 i 45 dni nie należy wliczać m.in. terminów na uzupełnienie wniosku o wydanie warunków, okresów innego rodzaju opóźnień, które są zawinione przez wnioskodawcę. Nie powinny być wliczane także okresy opóźnień wywołane czynnikami niezależnymi od przedsiębiorstwa wod.-kan. Podobnie jak np. w k.p.c. czy k.p.a., wskazane terminy obejmują wszystkie dni kalendarzowe, nie zaś jedynie dni robocze.
Wskazówki dla autora podania
Oprócz tego, w art. 19a ust. 4 określono minimalną wymaganą przez prawo treść interesującego nas wniosku. Oprócz danych osobowych, adresu czy określenia, gdzie znajduje się posesja lub obiekt, który ma być podłączony do sieci, we wniosku powinny znaleźć się np. określenie dobowego zapotrzebowania na wodę do celów bytowych, technologicznych itd. oraz plan zabudowy wraz ze szkicem sytuacyjnym. Ma on m.in. określać usytuowanie przyłącza względem istniejącej sieci.
Treść warunków – jakie wymagania stawiają przepisy?
Choć art. 19a jest dość szczegółowy, to jednak ustawa nie określa, jakie informacje muszą być ujęte w dokumencie zawierającym warunki przyłączenia do sieci. Mowa w niej jednak o tym, by w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków określono, m.in. warunki przyłączania odbiorców do sieci oraz warunki techniczne, które określają możliwości dostępu do usług wod.-kan. (art. 19 ust. 5 pkt 4 i 5 ustawy).
Można zatem powiedzieć, że dokument ten powinien określać wyczerpująco wszelkie wymagania do dokonania przyłączenia, opierając się na aktualnej wiedzy technicznej i budowlanej. Niedopuszczalne jest, by później przedsiębiorstwo wod.-kan. nakładało na podmiot przyłączany dodatkowe warunki, które przyszły odbiorca musiałby spełnić.
Tytułem przykładu można wskazać, że w warunkach przyłączenia określone są następujące elementy:
• potwierdzenie co do dostawy wnioskowanej ilości wody i odbioru wnioskowanej ilości ścieków;
• miejsce i sposób przyłączenia do sieci;
• wymogi dotyczące przeprowadzenia prób i odbiorów częściowych oraz końcowych przy udziale przedsiębiorstwa wod.-kan.;
• parametry techniczne przyłącza;
• lokalizacja wodomierza;
• okres ważności warunków przyłączenia.
Okres ważności warunków przyłączenia wody: co mówią aktualne przepisy?
Do 2020 r. ustawa nie określała, jak długo powinny być ważne wydane warunki przyłączenia wody i włączenia posesji do sieci kanalizacyjnej. W konsekwencji obowiązywały zapisy regulaminów poszczególnych przedsiębiorstw. W poszczególnych regulaminach terminy te były bardzo zróżnicowane, wynosiły np. 1 rok, 2 lata, 3 lata. W niektórych przedsiębiorstwach przewidziano np. termin roczny z możliwością skrócenia go, gdyby wystąpiły wyjątkowe okoliczności. W każdym razie, termin ważności warunków przyłączenia jest dla obu stron (przedsiębiorstwa i podmiotu przyłączanego) niezwykle istotny. W tym okresie podmiot przyłączany ma pewność przyłączenia, z jasno określonymi warunkami kiedy może to nastąpić.
Obecnie art. 19a ust. 7 przewiduje expressis verbis, że warunki przyłączenia są ważne przez okres dwóch lat liczonych do dnia ich wydania (a zatem nie otrzymania przez zainteresowanego).
Ochrona przed arbitralnością dostawcy wody
Gwarancyjny charakter ma art. 19a ust. 8 ustawy. Zgodnie z nim, przedsiębiorstwo wodociągowe nie może (ustawa wypowiada się tu zatem kategorycznie) odmówić odebrania przyłącza do wodociągu lub kanalizacji, które zostało wykonane zgodnie z wydanymi przez to przedsiębiorstwo warunkami. Oprócz tego, nie jest dopuszczalne uzależnianie odbioru przyłącza odpowiadającego wspomnianym warunkom od dokonania przez inwestora zgłoszenia czy też uzyskania przezeń pozwolenia na budowę, jeśli ani jedno, ani drugie nie jest w danej sytuacji wymagane przez Prawo budowlane (art. 19a ust. 9 ustawy).
