Wypadek przy pracy – obowiązki pracodawcy cz. I

W razie wystąpienia wypadku przy pracy na pracodawcy ciąży szereg obowiązków. Należy do nich przede wszystkim udzielenie pierwszej pomocy a następnie szereg czynności organizacyjno-zapobiegawczych. Do czynności tych należą: „

• udzielenie poszkodowanym pierwszej pomocy;
• zabezpieczenie miejsca wypadku;
• zawiadomienie o wypadku właściwego inspektora pracy i innych organów;
• powołanie zespołu powypadkowego;
• ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku;
• sporządzenie i zatwierdzenie protokołu powypadkowego;
• doręczenie protokołu poszkodowanemu i inspektorowi pracy;
• zarejestrowanie wypadku;
• sporządzenie statystycznej karty wypadku GUS;
• określenie środków i wniosków profilaktycznych;“

Pierwsze czynności w razie wypadku przy pracy

Pierwszym obowiązkiem pracodawcy jest zawsze udzielenie poszkodowanym pierwszej pomocy. Należy wyeliminować lub ograniczyć zagrożenie np. wyłączając maszyny poprzez odcięcie zasilania, itp. Te obowiązki ciążą na pracodawcy, także wówczas gdy poszkodowany nie jest jego pracownikiem.  

Kolejną ważną czynnością jest zabezpieczenie miejsca wypadku. Polega to na uniemożliwieniu dostępu osób niepowołanych na miejsce zdarzenia i ograniczenie możliwości uruchomienia maszyn i urządzeń. Najważniejsze jest by wykluczyć wprowadzenie zmian w usytuowaniu maszyn i wszelkich innych przedmiotów, które spowodowały wypadek. Na podstawie ich położenia i stanu będą potem ustalane okoliczności i przyczyny wypadku. Uruchomienie maszyn i urządzeń i inne zmiany na miejscu zdarzenia można dokonać po dokonaniu oględzin i po sporządzeniu fotografii lub szkiców. Zgodę na te czynności daje pracodawca w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy. W razie wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego, wymagana jest dodatkowo zgoda prokuratora. Wyjątkowo zgody te nie są wymagane gdy zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia.

Zawiadomienie o wypadku właściwego inspektora pracy i innych organów

Te obowiązki pracodawcy wynikają z art. 234 par. 2 kodeksu pacy. Pracodawca jest zobowiązany niezwłocznie zawiadomić inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku. Wystarczające jest by inspektor pracy został powiadomiony telefonicznie. Brak powiadomienia stanowi wykroczenie z art. 283 par.2 pkt. 6 kodeksu pracy i jest zagrożone karą.

Zespół powypadkowy

Dwuosobowy zespół powypadkowy powołuje pracodawca. Rolą zespołu jest ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku. W skład zespołu wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. Taki skład zespołu jest zasadą ale przepisy prawne przewidują w tym zakresie liczne wyjątki, zależnie od stanu zatrudnienia i systemu bhp w zakładzie pracy. I tak przykładowo u niektórych pracodawców w skład zespołu wchodzi pracodawca lub pracownik, który wykonuje zadania służby bhp. W niektórych zakładach pracy w skład zespołu wchodzi zamiast społecznego inspektora pracy, przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o szkoleniu bhp.  Gdy w danym zakładzie pracy zatrudniona jest mała liczba pracowników to zespół powypadkowy tworzy pracodawca i specjalista spoza zakładu pracy.

Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku

To zadanie powołanego przez pracodawcę zespołu powypadkowego. Zespół ten ma obowiązek:

• dokonania oględzin miejsca wypadku w tym dokonać zbadania warunków wykonywania pracy;
• sporządzenia szkiców lub fotografii oraz zebrania dowodów dotyczących wypadku tj. wyjaśnień poszkodowanego, informacji od świadków;
• zasięgnięcia w razie potrzeby opinii lekarzy i innych specjalistów;
• dokonania prawnej kwalifikacji wypadku zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych.

Jeżeli pracownik uległ wypadkowi na terenie innego zakładu pracy to ustalenie okoliczności zdarzenia dokonuje zespół powołany przez pracodawcę poszkodowanego w obecności przedstawiciela pracodawcy na którego terenie doszło do wypadku. Tak zwane dochodzenie powypadkowe to obowiązkowa czynności pracodawcy. Przepisy prawne nie przewidują tutaj żadnych wyjątków. Wszystkie koszty związane z tymi czynnościami ponosi pracodawca ( art.234 par.4 kodeksu pracy)

Protokół powypadkowy

Dokument ten sporządza zespół powypadkowy. Na jego podstawie następuje potem ustalenie uprawnień do świadczeń odszkodowawczych dla poszkodowanego lub jego rodziny. Protokół powinien być opracowany w ciągu 14 dni od dnia zgłoszenia wypadku. Do protokołu dołącza się komplet dokumentów zebranych w toku dochodzenia w tym np. opinie lekarzy, szkice, fotografie, informacje od świadków. Dokument należy sporządzić w niezbędnej liczbie egzemplarzy. Przepisy prawne nie dają tu ściślejszych wskazówek. Jeżeli członkowie zespołu powypadkowego nie są zgodni co do treści protokołu to decydujący głos należy do pracodawcy. Poszkodowany ma prawo zapoznać się z treścią protokołu jeszcze przed zatwierdzeniem przez pracodawcę. Ma prawo wnieść uwagi i zastrzeżenia do jego treści o czym zespół jest zobowiązany go pouczyć. Prawa te przysługują również członkom rodziny poszkodowanego w wypadku śmiertelnym. Pracodawca zatwierdza protokół w ciągu pięciu dni od jego sporządzenia. Pracodawca jest zobowiązany odmówić zatwierdzenia protokołu w razie stwierdzenia zastrzeżeń do jego treści albo gdy protokół ten jest niezgodny z przepisami prawa. Taki dokument jest zwracany zespołowi powypadkowemu. Zespół w ciągu pięciu dni musi sporządzić nowy protokół powypadkowy po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień. Jest on ponowienie przedstawiany pracodawcy do zatwierdzenia. Załącznikiem do nowego protokołu jest dodatkowo poprzedni protokół niezatwierdzony przez pracodawcę. Protokół może być również zaskarżony do sądu rejonowego przez poszkodowanego pracownika a razie wypadku śmiertelnego przez członka jego rodziny. Z powództwem może wystąpić również organizacja pozazwiązkowa. Protokół powypadkowy wraz z załącznikami pracodawca przechowuje przez okres 10 lat.

Dodatkowe informacje dotyczące całego zagadnienia znajdują się w artykule: Wypadek przy pracy — obowiązki pracodawcy cz. II